İran Ermənistana silah daşımağa hazırlaşır - Tehran müharibəyə hazırlıq görür

İran öz xarici siyasətində və diplomatiyasında ənənəsinə sadiq qaldığını göstərir. Bu ənənə nədən ibarətdir? İran maraqlarını təmin etmək naminə seçim etməkdə çətinlik çəkən qüvvələri özünə çəkərək onlardan məhz vasitə kimi istfadə etməyi indi də yaxşı bacarır. Biz buna 44 günlük müharibənin gedişində və sonra Tehranın Ermənistana olan riqqəti, sevgisi fonunda şahid olduq. Məlum oldu ki, Tehran Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiasından, düşmənçiliyindən, nifrətindən daim xeyrinə istifadə edib və bunu davam etdirmək üçün hər yola əl atmağa belə hazırdır. 

Bölgədə cəmi bir aydan bir az artıq bir müddətə 30 illik vəziyyəti xeyirinə dəyişərək yeni reallıq yaradan Azərbaycanın bu tarixi uğurunu ilk həzm etməyi bacarmayan da məhz uzun illərdir özünü bizə "din qardaşı" kimi sırımağa çalışan İran oldu. Ermənistanın işğal siyasəti davam etdiyi müddətdə Azərbaycan ərazilərindən Ermənistanla ortaq olaraq narkotrafik kimi istifadə edən İran Zəngəzur dəhlizinin açılmasından ən azı Ermənistan qədər narahat olduğunu gizlədə bilmədi. Nəticədə gah əyalət mollaları səviyyəsində, gah da sərhədboyu irimiqyaslı təlimlərlə Azərbaycan xalqına, dövlətinə xox gəlməyə, güc nümayişinə cəhdlər etdi. Hətta vəziyyət o həddə çatdı ki, rəsmi Tehran Bakıya edilən bu təhdidlərin heç bir nəticə verməyəcəyini görüb, artıq dövlətin yüksək çinli məmurları səviyyəsində Azərbaycana dil uzatmağa, hədə-qorxu gəlməyə başladılar. Lakin Azərbaycan illərdir dost, qardaş adlandırdığı bir dövlət tərəfindən ard-arda xəyanətlə üzləşincə rəsmi Tehran Bakı qarşısında öz etimadını itirmiş oldu. 

İran "hücumlarının" heç bir nəticə vermədiyini, əksinə Bakını daha da aqressivləşdirdiyini və faktlara əsaslanan təsirli həmlələrlə qarşılaşdığını görüncə dərhal geri addım ataraq, istər dövlət başçısı səviyyəsində, istərsə də XİN rəhbəri vasitəsilə Azərbaycanla münasibətləri yumşaltmaq mənzərəsi yaratmağa çalışdı. Məlum idi ki, İranın belə tez bir zamanda Azərbayacana qarşı aqressiyasının "dost, qardaş" ifadələri ilə əvəzlənməsinin arxasında növbəti hiylə, növbəti xəyanət yatır. Lakin çox keçmədi ki, yenidən rəsmi Tehranın Ermənistanı durmadan silahlandırdığı barədə məlumatlar yayılmağa başladı. Düzü bu, öncədən də gözlənilən idi. Tehranın Bakı qarşısında geri çəkilməni həzm edə bilməyəcəyini proqnozlaşdırmaq olardı.

Azərbaycanın 44 günlük müharibədə sarsıdıcı qələbəsindən sonra regionda yaranmış geosiyasi vəziyyət istər Tehrana, istərsə də İrəvana uyğun gəlmədiyi üçün bu tandemin intensiv şəkildə vəziyyəti yenidən xeyirlərinə dəyişmək üçün cəhd etməyə çalışacaqlarını Bakı da yaxşı anlayırdı. 

Son vaxtlar İranla Ermənistanın hərbi-texniki əməkdaşlığı genişləndirmələri, İranın hərbi sənaye kompleksində işlənib hazırlanan hərbi texnikanı İrəvanın əldə etməsi istiqamətində fəal addımlar atması, ələlxüsus da bu kontekstdə İranın hərbi şirkətlərinin rəhbərlərinin Ermənistana son zamanlar intensivləşən səfərləri bir daha təsdiq etdi ki, Tehran təkcə terror təşkilatlarının deyil, həm də maraqları İranın maraqları ilə üst-üstə düşən bəzi dövlətlərin himayədarı oldu. Bunu Ermənistan nümunəsində aydın görmək mümkündür. 

Ən qəribəsi isə odur ki, İran və Ermənistan arasında hərbi-texniki əməkdaşlığın gücləndirilməsi prosesinə iki ölkənin diplomatları da fəal şəkildə qoşulublar. Məsələn, Ermənistanın İrandakı keçmiş səfiri Artaşes Tumanyan və hərbi attaşe Artur Aznavuryan İran Müdafiə Nazirliyində görüşlər keçirib, görüşlərdə Tehranın 44 günlük müharibə zamanı nümayiş etdirdiyi ermənipərəst mövqeyinə təşəkkür ediblər. 

Hətta bu iki ölkənin qardaşlığının ifrat dərəcəyə çatdığını növbəti proseslərdən aydın sezmək mümkündür. Belə ki, İran tərəfi səfir Tumanyan üçün əlverişli şərait yaradıb ki, o, İran mətbuatı vasitəsilə guya Türkiyənin təşkilati və maddi-texniki dəstəyi ilə Azərbaycan tərəfində "terrorçuların" iştirakı ilə bağlı saxta tezislər yaysın. Tumanyan deyib ki, məhz bu səbəbdən İran Azərbaycanla sərhəddə öz hərbi kontingentini yerləşdirməyə məcbur olub. Baxmayaraq ki, hadisələrin xronologiyasına nəzər salsanız, erməni diplomatın təbliğatında aşkar uyğunsuzluq görə bilərsiniz - İranın hərbi kontingentinin Azərbaycanla sərhəddə yerləşdirilməsi hələ Tehranla Bakı arasında münasibətlərin məlum kəskinləşməsindən əvvəl baş verib. 

Elə qayıdaq həmin tarixə: Ötən ilin 17 oktyabrında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin birləşmələri Xudafərin qəsəbəsini işğaldan azad etdilər və bayrağımızı qaldırdılar. Əks-hücumun sürətini azaltmayan ordumuz Araz çayı boyunca Xudafərin su-elektrik stansiyasının bəndinə doğru zərəkət edirdi ki, ən qısa və təhlükəsiz yolla Zəngilanın həndəvərlərinə çıxsın. Yol asan deyildi - illah da ki, ağır zirehli texnika ilə. Üstəlik, ermənilərin müqavimət ocaqları qalırdı, bir tərəfdən də lap yaxında, Arazın o tayında İran idi. Amma bu, bir daha xatırladaq, Zəngilana ən qısa yol idi.

Su bəndinin yanından keçərək Zəngilan tərəfə hərəkət edən ordumuzun ön dəstələri qəflətən iranlı hərbçilərlə qarşılaşdılar. Bəli, səhv etmirik - İran beynəlxalq hüququ, Azərbaycanın ərazi bütövlyünü və sərhəd toxunulmazlıığını kobud surətdə pozaraq ölkəmizə soxulmuşdu. O İran ki, rəhbərliyi, ayətullaları, deputatları, siyasətçiləri və generalları indi Ermənistanın ərazi bütövlüyünü nəzərdə tutaraq "Cənubi Qafqazda qırmızı cizgilər"dən, terrorçulardan dəm vururlar. Tumanyanın sərsəm açıqlaması ilə bu faktı qarşılaşdırdıqda Tehranın növbəti saxta ssenarisinin şahidi olmamaq mümkün deyil.

Tumanyanın İrandakı fəaliyyəti ilə paralel olaraq, İranın Ermənistandakı səfiri Abbas Bedeşxan Zoxuri ER Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Artak Davtyan ilə görüşüb və onunla iki ölkə arasında hərbi sahədə əlaqələrin genişləndirilməsi perspektivlərini müzakirə etməsi isə bu baş verənlər fonunda Bakını daha təəccübləndirə bilməz. Belə nəticə çıxır ki, İran Ermənistan vasitəsilə Azərbaycanla müharibə etmək niyyətindədir.

Amma Tehran vassalına çevrilən Ermənistana hərtərəfli dəstəyini artırdığı vaxtda Bakı da yerində saymır. Təkcə bu fakta nəzər yetirək ki, ermənilər yaşadıqları dövlətin dilini öyrənməyə başlayırlar. Xankəndidə açılan Azərbaycanşünaslıq mərkəzində artıq onlarla erməni Azərbaycan dilini pulsuz öyrənməyə başlayacaq. "Niyə məhz Xankəndində?" sualının cavabı da yəqin ki, aydındır. Bunu bir daha Azərbaycanın rus sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətindəki ərazilərə nəzarəti ələ keçirmək üçün işlərini sürətli şəkildə icra etdiyini, heç bir maneənin Bakını durdura bilməyəcayinin növbəti nümunəsi adlandırmaq olar. Təbii ki, müharibənin ağrı-acısından heç cürə özünə gələ bilməyən, ölkədəki qeyri-stabil vəziyyətin daha da dərinləşdiyi Ermənistanın belə bir vəziyyətdə Xankəndinə Azərbaycan dili məktəbi açmaq nəyinə lazımdır?

Erməni politoloq Qalust Qriqoryanın "Ermənistanda Qarabağ məsələsi sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyasından sonra tamamilə gündəlikdən çıxarılacaq" açıqlaması deyilənlərin nə qədər reallığı əks etdirdiyini bir daha təsdiq edir. Çünki Bakı artıq Ermənistanın qarşısına yeni arqument qoyub: Zəngəzurun itirilməsi ilə qarşı-qarşıya olduqlarını yaxşı bilirlər. Bu gün Azərbaycan diplomatiyasının postmüharibə dövründə Zəngəzur istiqamətində hücum taktikası, Prezident İlham Əliyevin Ermənistandakı Azərbaycanın tarixi torpaqları ilə bağlı etdiyi bəyanatlar, bu diplomatik hücumun nəticə verməkdə olduğunu göstrir. 

Ermənistanı himayə etməyə çalışan İran unutmamalıdır ki, 30 il əvvəl müstəqillik qazanan heç bir dövlət Azərbaycanın etdiyini edə bilmədi. Və Bakının hədəfləri hər gün daha da böyüyür. Bu hədəflər isə artıq 18 il əvvəldən məlum idi. Azərbaycan artıq tarixi ədaləti bərpa etmək üçün bütün cəbhələrdə səylərini birləşdirib. Tehran qonşuluq münasibətlərinə xələl gətirmək istəmirsə, Ermənistanı silahlandırmaq istəyindən əl çəkməlidir. Əks təqdirdə bu dəfə İranın silahları üçün Bakıda qənimətlər parkı fəaliyyətə başlaya bilər.

Təhməz Əsədov
Milli.Az