Armudu stəkanda çay…

Xalqımızın məişətinə, mətbəxinə çay ta qədimlərdən daxil olub. Çayı hər zaman əziz qonaqlarımıza layiq bilmişik, yorğunluğumuzu armudu stəkanlara süzülən pürrəngi çayla çıxarmışıq, məşhur mahnıda deyildiyi kimi, ürəyimiz yananda dərhal çay iştəmişik. Bəs, görəsən, gün ərzində ən azı, 5-6  dəfə içdiyimiz çay orqanizmə nə kimi müsbət və ya mənfi təsir göstərə bilər?

Çay gün ərzində, arabir, az miqdarda içilməlidir

Həkim-uroloq Asif İsmayılovun dediyinə görə, çay insanın sinir sisteminə bərpaedici təsir göstərir, orqanizmi gümrah saxlayır, baş ağrısını dayandırır, qan təzyiqini normaya salır və onun tərkibindəki vitaminlər orqanizmin bir sıra yoluxucu xəstəliklərə qarşı müqavimətini artırır. Gərgin fiziki və zehni əməkdən sonra təzə dəmlənmiş iki stəkan çayın içilməsi yorğunluğu çıxarır, iş qabiliyyətinin artmasına müsbət təsir göstərir: "Çay qidanın həzminə və mənimsənilməsinə müsbət təsir edərək, dişlərin xarab olmasının qarşısını alır. Çünki onun tərkibində flüor, yod birləşmələri var. Çayın gün ərzində, arabir, az miqdarda və əsasən şəkərsiz içilməsi məsləhətdir". A.İsmayılovun sözlərinə görə, keyfiyyətsiz çaylardan istifadə insan orqanizminə mənfi təsir göstərir.

Çayların rənginin tündləşməsi üçün onun tərkibinə qatılan maddələr çöküntü halında, çay içilən zaman orqanizmə daxil olur, böyrək və mədə-bağırsaq sisteminin fəaliyyətində bir sıra problemlər yaradır: "Bu çöküntü mədədə narahatlıq və köp, bağırsaqda isə səpkilər əmələ gətirir".

Çaylar əsasən dörd növdə - qara, yaşıl, qırmızı və sarı olur

Milli Kulinariya Mərkəzinin direktoru Tahir Əmiraslanovun sözlərinə görə, çaylar dörd növdə - qara, yaşıl, qırmızı və sarı olur. Bu dörd növ çaydan ölkəmizdə əsasən qara və yaşılı mövcuddur. Bunlar arasında insan orqanizmi üçün ən faydalı olanı yaşıl çaydır. Dəmlənən zaman yarpaq şəklini alan bu çayın çox gözəl dadı və ətri var.

Çayın ətirli və dadlı alınması üçün suyun və onun dəm aldığı qabın da əhəmiyyəti böyükdür

T.Əmiraslanov bildirib ki, İngiltərədə çayları oranın sularına uyğun hazırlayırlar: "Ölkəmizdə də buna xüsusi diqqət yetirilməlidir. Suyun qaynamasının 16 mərhələsi var. Bu 16 mərhələnin hər birində dəmlənən çay ayrı-ayrı dad verir. Çayı gildən hazırlanmış çaşı qablarda dəmləyəndə çox gözəl olur. Bu qablarda dəmlənən çay şüşə və dəmir qablarda dəmlənəndən öz ətri və dadı ilə fərqlənir".

Paketləşdirilmiş çaylara gəlincə, baş kulinar bu məhsulun digər çaylar kimi dadlı olmadığını dedi. Onun fikrincə, bir istifadəlik çaylar ağzının dadını bilməyən, onu ancaq susuzluğa bir çarə kimi içənlər üçündür.

İllər öncə istehsal olunan çaylar daha keyfiyyətli idi

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynovun isə keyfiyyətsiz çaylarla bağlı dəfələrlə onlara şikayət olduğunu önə çəkdi: "İnsanlar tez-tez bizə zəng edərək narazılıqlarını bildirirlər. Çayların dəmləndikdən bir müddət sonra rənglərinin qaraldığını, tamının isə dəyişdiyini söyləyirlər. Onlar satılan çayların çeşidli növlərindən istifadə etmələrinə baxmayaraq, illər öncə istehsal olunan çayların daha keyfiyyətli olduğunu bildirirlər. Həmin çayların tərkibini araşdırmağı bizdən tələb edirlər. Biz də onların bu tələblərini nəzərə alaraq araşdırma aparırıq".

AİB-in ilkin tədqiqatları göstərir ki, ölkənin əmtəə bazarında satılan çayların müəyyən hissəsinin fermentasiya, yəni qurudulma, tərkiblərinin hazırlanması prosesi xarici ölkələrdə keçir. Azərbaycana yalnız fermentasiya olunmuş halda kisələrdə gətirilir, burada isə qablaşdırılır. Buna görə də onların necə hazırlandığı, tərkibinə nə qatıldığı naməlum qalır. AİB sədrinin sözlərinə əsasən, Azərbaycanda istehsal olunan çayların tərkibinə xarici ölkələrdən gətirilən çaylar qarışdırılır və ona görə də onun dadı dəyişir.

Xam çayların hansı şəraitdə və necə yetişdirilməsi çayın keyfiyyəti üçün vacib məsələdir

Xam çaylar dəniz səviyyəsindən yüksəkdə yerləşən, orta meyilli çay plantasiyalarında becərilir və onların becərilməsində yalnız bitki, heyvan mənşəli gübrələrdən istifadə edilir. Çay yarpaqları yığıldıqdan sonra 2-3 saat ərzində istehsalata verilir, sonra isə yarpaqlar müasir texnologiya üzrə yüksək sanitar-gigiyenik şəraitdə emal edilir və saxlanılır.

Zəhra
Milli.Az