Azərbaycan və BRİKS: iqtisadi inteqrasiya üçün strateji tərəfdaşlıq

Qlobal münaqişələr və müharibələr şəraitində ölkələr bir-biri ilə əməkdaşlığın yeni yollarını axtarmağa başlayır. Əvvəllər istifadə edilən qarşılıqlı fəaliyyət formatları öz yerini dünya nizamına dair ümumi baxışı paylaşan geniş spektrli dövlətləri birləşdirən yeni təşkilatlara verir. Yeni əməkdaşlıq formalarının yaradılmasını təşviq edən belə təşkilatlardan biri BRİKS-dir.

BRİKS Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrikadan ibarət ölkələr qrupudur. O, iştirakçılar arasında iqtisadi əməkdaşlığı və siyasi dialoqu təşviq etmək üçün yaradılmışdır. BRİKS-in əsas məqsədləri arasında ticarət əlaqələrinin inkişafı, davamlı inkişafın dəstəklənməsi və beynəlxalq maliyyə əməkdaşlığının təkmilləşdirilməsi daxildir. BRİKS ölkələri sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlardır və qlobal məsələlərə əhəmiyyətli təsir göstərirlər.

Oktyabrın 22-dən 24-dək Kazanda təşkilatın zirvə toplantısı keçiriləcək və orada 32 ölkənin nümayəndəsi, o cümlədən 24 dövlət başçısı iştirak edəcək. Tədbirdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin də iştirak edəcəyi gözlənilir.

Tədbirin gündəmindəki əsas məsələ BRİKS-in genişləndirilməsi olacaq. Bakı bu ittifaqa üzv olmaq arzusunu ilk dəfə 2024-cü ilin iyulunda Astanada Azərbaycan və Çinin strateji tərəfdaşlıq haqqında birgə bəyannamə qəbul etdiyi Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının sammiti zamanı bildirib. Bu bəyannamədə Azərbaycanın BRİKS-ə qoşulmaq niyyəti vurğulanır və Çin bu təşəbbüsə dəstəyini ifadə edib.

Bu il avqustun 20-də Bakı BRİKS-ə üzv olmaq üçün rəsmi müraciət edib. Azərbaycan üçün bu təşkilat beynəlxalq əlaqələri genişləndirməsi və inkişaf etməkdə olan ölkələrlə iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirməsi üçün bir fürsətdir.

BRİKS ölkələrinin gündəliyində duran əsas məsələlərdən biri ticarət yolları boyunca hərəkəti asanlaşdırmaq üçün nəqliyyat infrastrukturunun inkişafıdır. Buraya üzv dövlətlər arasında tranzit fəaliyyətlərini dəstəkləyəcək avtomobil yolları, dəmir yolları və limanlara investisiyalar daxildir.

Bakı uzun müddətdir ki, geniş regionun ən böyük tranzit qovşağı hesab olunur. Azərbaycan infrastruktura, o cümlədən dəmir yollarına, avtomobil yollarına və logistika mərkəzlərinə əhəmiyyətli investisiyalar yatırıb. 2023-cü ildə ölkə dəmir yolu ilə yük daşımalarının rekord həcminə (ildə təqribən 18-19 milyon ton) nail olub və 2030-cu ilə qədər bu həcmi ildə 30 milyon tona çatdırmaq məqsədi qoyub. Bu baxımdan, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu yüklərin transsərhəd daşınmasını asanlaşdıran Orta Dəhlizinin əsas elementidir.

Azərbaycanın Avropa və Asiya arasında körpü kimi strateji coğrafi mövqeyi BRİKS ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsinə töhfə verib. Bu strategiyanın mərkəzində Azərbaycanın Orta Dəhlizdə - Transxəzər beynəlxalq nəqliyyat marşrutunda rolu dayanır. BRİKS ölkələri getdikcə ticarət yollarını şaxələndirməyə və əlaqələri genişləndirməyə çalışdıqca, Azərbaycanın Orta Dəhlizdə əsas rolu onların məqsədlərinə tam uyğundur.

Bu məsələ həm də Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsi üzrə davam edən danışıqlar kontekstində xüsusilə aktualdır. Bu razılaşma nəticəsində Cənubi Qafqazda daha bir əsas marşrutun - Zəngəzur dəhlizinin işə salınması nəzərdə tutulur. Bu dəhliz Orta Dəhliz üzrə yükdaşımaların həcmini lazımi səviyyəyə çatdıracaq mühüm amilə çevrilməlidir.

Bundan başqa, Azərbaycanın əsas enerji, xüsusilə neft və qaz tədarükçüsü statusunu nəzərə alaraq, enerji sektorunda əməkdaşlıq mühüm rol oynayır. BRİKS ölkələri, xüsusən də Çin və Hindistan enerji mənbələrini şaxələndirməyə çalışır və Azərbaycanı bu baxımdan dəyərli tərəfdaş hesab edir. Əhəmiyyətli neft və qaz ehtiyatlarına malik Azərbaycan BRİKS ölkələri üçün cəlbedicidir. Ölkə öz enerji portfelini şaxələndirməyə və onu qlobal davamlı inkişaf məqsədlərinə uyğunlaşdırmağa çalışdığı üçün bərpa olunan enerji layihələrinə də sərmayə qoyur. Bu keçid, çox güman ki, BRİKS ölkələrini, xüsusən də davamlı inkişafa olan maraqlarına görə cəlb edəcək.

BRİKS ölkələri ilə investisiya sahəsində əməkdaşlıq Azərbaycan üçün vacibdir. Birbaşa xarici sərmayənin əsas mənbələri arasında İran, BƏƏ və Rusiya kimi BRİKS dövlətləri var ki, onların investisiyalarının ümumi həcmi təxminən yarım milyard dollara çatır. Üç BRİKS ölkəsinin - Rusiya, Çin və Hindistanın Azərbaycanın aparıcı ticarət tərəfdaşları sırasında olması da diqqət çəkir.

BRİKS ölkələrinin Azərbaycana marağı ilk növbədə ölkənin dinamik inkişafını əks etdirir. Prezident İlham Əliyevin çoxtərəfli xarici siyasəti Bakını müxtəlif qlobal oyunçular üçün cazibə mərkəzinə çevirib. İstər Avropa, istərsə də Asiya siyasətçiləri Azərbaycana etimadlarını bildirirlər və əməkdaşlıq üçün yeni yollar təklif edirlər. Ölkəmiz səmərəli əməkdaşlıq formaları, perspektivli investisiya təşəbbüsləri və yeni tranzit marşrutları təklif edir. Azərbaycanın sayəsində Orta Dəhliz xüsusilə aktuallaşıb.

Bütövlükdə, BRİKS ölkələrinin Azərbaycanın infrastruktur, kənd təsərrüfatı və texnologiya sektorlarına sərmayə qoymaq imkanları var. Son iqtisadi islahatlar və beynəlxalq layihələrdə iştirak Azərbaycanın investisiya məkanı kimi cəlbediciliyini artırır.

Hazırda Azərbaycanın BRİKS-ə üzv olmaq üçün müraciətinə baxılır. Azərbaycan BRİKS-ə qoşularsa, o, iqtisadi əməkdaşlığın artması, yeni bazarlara çıxış və ittifaqla əlaqəli irimiqyaslı infrastruktur layihələrində iştirakdan faydalanacaq. BRİKS tərəfdaş kimi Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyyatını, etibarlı müttəfiqini və qlobal iqtisadi layihələrin perspektivli iştirakçısını qazanacaq.

TREND