Rusiyanın dondurulmuş aktivləri havada qalıb: Ukrayna onları niyə ala bilmir?

Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müharibəsinin başlamasından bir neçə gün sonra Kiyevin müttəfiqləri Kremlə iqtisadi zərbə vurmaq üçün toplaşdılar - onlar Rusiyanın xarici aktivlərini dondurdular. O vaxtdan bəri bu 300 milyard dollarlıq fondun gələcək taleyi sualı Avropa ölkələrini ikiyə bölüb.

Milli.Az qaynarinfo.az-a istinadən xəbər verir ki, bunu "The Wall Street Journal" yazıb.

Lakin indi Amerikanın Ukraynaya dəstəyini kəsmək təhlükəsi fonunda Avropa dövlətlərinə bu vəsaitləri rəsmi şəkildə müsadirə etmək və Kiyevə yardıma yönəltmək üçün təzyiqlər artır.

Rusiyanın dondurulmuş aktivləri harada yerləşir?

Bütün dondurulmuş vəsaitlərin dəqiq yeri heç vaxt açıqlanmayıb. Məlumdur ki, onların əhəmiyyətli bir hissəsi, təxminən 190 milyard avro (205 milyard dollar) Rusiyanın hələ müharibədən əvvəl ehtiyatlarını yerləşdirdiyi Avropa İttifaqının ən böyük klirinq mərkəzlərindən biri olan Belçikanın "Euroclear" şirkətində saxlanılır. Bundan əlavə, 5-8 milyard dollar ABŞ-da, qalanı isə Böyük Britaniya, Kanada, Frankfurt və Paris kimi Avropa maliyyə mərkəzləri arasında yayılıb.

2023-cü ilin mayında G-7 ölkələri bildiriblər ki, müharibə zamanı Rusiya mərkəzi bankının xarici ehtiyatlarının təxminən yarısını təşkil edən dondurulmuş aktivlər Rusiya Ukraynaya dəymiş ziyanı kompensasiya edənə qədər blokada qalacaq.

2022-ci ildə dondurulduqdan sonra bu vəsaitlər Moskva üçün əlçatan deyil. İstiqrazlardan və müddəti bitmiş digər aktivlərdən əldə edilən gəlirlər istifadə edilmir, vəsaitlərin özü isə blokada qalır.

Dekabrda G-7 Rusiya aktivlərindən əldə edilən mənfəətdən, o cümlədən faiz ödənişlərindən 50 milyard dollar kredit ayırmaq planını təsdiqləyib. Onlar iddia edirdilər ki, qazanc Rusiya hökumətinə aid deyil, onlara sahib olan qurumların mülkiyyətidir. Kredit G-7 ölkələrinin növbəti on il ərzində bu aktivlərdən almağı planlaşdırdıqları gəlirlə təmin edilir.

Ukraynaya yardım üçün niyə hələ də vəsait ayrılmayıb?

Formal olaraq, Rusiyanın aktivlərini donduran istənilən ölkə onları Ukraynanın xeyrinə müsadirə etmək qərarına gələ bilər. Lakin bu cür addımlar həmin ölkələrin maliyyə mərkəzlərinin reputasiyasına mənfi təsir göstərə və xarici kapital axınına səbəb ola bilər.

Müxtəlif vaxtlarda Böyük Britaniya və ABŞ Bayden administrasiyası dövründə G-7-nin vəsaitləri müsadirə etməsini müdafiə etmişdilər. Aİ daxilində Polşa və Baltikyanı ölkələr Rusiya vəsaitlərinin müsadirə edilməsi ideyasını fəal şəkildə dəstəkləyir. Eyni zamanda, Almaniya, Fransa və İtaliya da daxil olmaqla blokun aparıcı iqtisadiyyatları, eləcə də Avropa Mərkəzi Bankı belə bir addımın əleyhinədir. Onlar qorxurlar ki, presedent yaratmaq gələcəkdə Qərb aktivlərinə qarşı oxşar hərəkətlərə gətirib çıxara və Avropa maliyyə sistemlərinə inamsızlıq yarada bilər.

Xüsusilə, Almaniya qorxur ki, Rusiyanın likvid aktivlərinə həbs qoyulması II Dünya müharibəsi ilə bağlı hələ də üzləşdiyi təzminat işlərini ağırlaşdıra bilər.

Bu pul potensial sülh danışıqlarının bir hissəsidirmi?

G-7 dondurulmuş Rusiya aktivləri məsələsinə mümkün sülh danışıqları kontekstində baxılacağını bildirib. Müttəfiqlər israr edirlər ki, Moskva bu vəsaitdən Ukraynanı bərpa etmək üçün istifadə etməyə razıdır. Bununla belə, Kreml bu pulların həm Kiyevin nəzarətində olan ərazilərdə, həm də Rusiyanın işğal etdiyi bölgələrdə istifadə edilməsi şərti ilə bu pullara dair iddialardan imtina etməyə hazır olduğunu bildirir. Tramp administrasiyasının bu məsələ ilə bağlı mövqeyi qeyri-müəyyən olaraq qalır.

Xatırladaq ki, genişmiqyaslı müharibədən sonra Qərb ölkələri Rusiyanın xaricdə yerləşən təxminən 300 milyard dollar ehtiyatlarını dondurmuşdu.

Ukraynanın baş naziri Şmıxal bildirib ki, bu vəsait Rusiyanın vurduğu bütün itkiləri ödəməyə kifayət etməyəcək. Bu səbəbdən Ukrayna Rusiya ixracına xüsusi vergi və rüsumlar tətbiq etməyi təklif edir ki, bunun da bir hissəsi onun bərpasına yönələcək.

Polşanın baş naziri Donald Tuskun sözlərinə görə, Rusiya aktivlərinin ələ keçirilməsi məsələsində Qərbdə hələ də birlik yoxdur. Bunun səbəbi, bəzi ölkələrin avro və bank sistemi üçün nəticələrindən ehtiyatlanmasıdır.

Milli.Az