Göyərçin hara uçacağını necə bilir? - Alimlər qulağında görün nə tapdı

Bir əsrdən çoxdur ki, elm adamları göyərçinlərin və ümumiyyətlə quşların minlərlə kilometr uçduqları halda necə düzgün istiqaməti qoruya bildiklərini araşdırırlar. Son tədqiqatlar isə bu sirrin cavabının quşların daxili qulağının quruluşunda gizləndiyini göstərir. Məlum olub ki, göyərçinlər Yer maqnit sahəsini "duya" bilən xüsusi hüceyrələrə sahibdirlər və bu da onları canlı naviqasiya cihazına çevirir.

Milli.Az xəbər verir ki, "Study Finds" bu barədə geniş məlumat yayıb.

Münhen Lüdviq-Maksimilian Universitetinin alimləri göyərçinlərin nəhəng məsafələrdə yol tapma qabiliyyətini izah edə biləcək yeni mexanizm müəyyən ediblər. "Science" jurnalında dərc olunan araşdırmaya əsasən, quşların daxili qulağında maqnit sahəsinin dəyişikliklərinə həssas xüsusi hüceyrələr mövcuddur.

Eksperimentlər zamanı tədqiqatçılar quşların tarazlığını təmin edən vestibulyar sistemdə müəyyən neyronların aktivliyini qeydə alıblar. Bu aktivlik süni şəkildə dəyişdirilən maqnit sahəsinə reaksiya olaraq yaranıb. Maraqlıdır ki, bu reaksiyalar tam qaranlıq şəraitdə də müşahidə olunub. Bu fakt isə göyərçinlərin maqnit hissiyyatının yalnız göz tor qişasındakı işığa həssas zülallarla əlaqəli olduğu nəzəriyyəsinə ciddi suallar yaradır.

Alimlər aşkar ediblər ki, daxili qulağın yarımdairəvi kanallarında yerləşən ikinci tip tük hüceyrələri başın Yer maqnit sahəsindəki hərəkəti zamanı əmələ gələn zəif elektrik siqnallarını qeydə ala bilir. Bu hüceyrələr köpəkbalığı və skat kimi heyvanlarda elektrik qəbulunu təmin edən xüsusi kalsium kanallarının analoquna malikdir.

Araşdırmaya əsasən, bu siqnallar daha sonra naviqasiya ilə bağlı beyin sahələrinə - hipokamp və mezopalliuma ötürülür. Bu isə quşların istiqaməti müəyyən edərkən həm tarazlıq məlumatından, həm də maqnit sahəsi siqnallarından eyni vaxtda istifadə etdiyini göstərə bilər.

Beləliklə, göyərçinlərin "daxili qulaq kompası" ilə bağlı bu yeni kəşf uzun illərdən bəri müzakirə olunan bioloji sirrin inandırıcı izahını təqdim edir: görünür, quşların ayrıca maqnit orqanına ehtiyacı yoxdur - onlar tarazlıq sistemlərini Yer maqnit sahəsini oxumaq üçün uyğunlaşdırıblar, başın hərəkətlərini isə təbii bir GPS cihazına çevirirlər.

Alimlər bunun tam mexanizminin hələ aydınlaşdırılmadığını, əlavə genetik araşdırmalara ehtiyac olduğunu bildirirlər. Bununla belə, əldə olunan nəticələr heyvanlarda maqnit hissinin öyrənilməsi üçün yeni imkanlar açır. Bu qabiliyyət dəniz tısbağaları, qızılbalıqlar və digər növlərdə də müşahidə olunur.

Kənan
Milli.Az