Orta Dəhliz Çindən Avropaya nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsi üçün vacibdir - AİB rəsmisi Ləzizə Sabirova

Orta Dəhliz Çindən Avropaya ticarət və nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsi üçün vacibdir.

Milli.Az bildirir ki, bunu Trend-ə özəl müsahibəsində Asiya İnkişaf Bankının Mərkəzi və Qərbi Asiya Departamentinin Regional Əməkdaşlıq və Əməliyyatların Koordinasiya Şöbəsinin direktoru Ləzizə Sabirova deyib.

"Orta Dəhlizin inkişafı bir çox inkişaf tərəfdaşları arasında mühüm gündəliyə çevrilir. Orta Dəhlizin müzakirə olunduğu bir çox beynəlxalq forumlar, konfranslar və iclaslar keçirilir.

Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində Dəhliz 2 adlandırılan Orta Dəhliz Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz ölkələri, o cümlədən Azərbaycan vasitəsilə Çindən Avropaya nəqliyyat və tranzit marşrutlarını şaxələndirmək imkanı yaradır. Marşrutların şaxələndirilməsi ilə yanaşı, Orta Dəhliz Mərkəzi Asiya ölkələri, o cümlədən Qırğızıstan Respublikası üçün də öz məhsullarını ixrac edə biləcək mexanizm və ya kanal kimi vacibdir. Bunun üçün təbii ki, belə ölkələr ixrac oluna bilən mallar istehsal etməli, öz növbəsində daha çoxşaxəli istehsalı stimullaşdırmalıdırlar", - deyə o bildirib.

Onun sözlərinə görə, Orta Dəhlizin inkişafı təkcə limanların və ya dəmir yollarının tikintisindən ibarət deyil, həm də yüklərin və insanların sərhədlərdə rahat hərəkətini təmin etmək üçün "dəmir" infrastrukturu "yumşaq" infrastrukturla birləşdirməkdən ibarətdir.

Sabirova qeyd edib ki, hazırda Azərbaycan və Gürcüstan potensial birgə sərhəd keçid məntəqələrinin yaradılması üzərində işləyirlər.

"Əslində, AİB-in sərhəd-keçid məntəqələrinin modernləşdirilməsi ilə bağlı bir neçə layihəsi var. Bank hazırda həm Azərbaycan, həm də Gürcüstan tərəfində rəsmiləşdirmə prosedurlarının bir dəfəyə başa çatdırıla biləcəyi və birgə sərhəd-keçid məntəqəsinin yaradılması imkanını nəzərdən keçirir. Bu, Azərbaycan və Gürcüstan arasında səyahət edən ticarətçilər və biznes operatorları üçün xeyli vaxta və səyə qənaət etməyə kömək edəcək. Bu çox effektiv bir sistem ola bilər. Biz bu yanaşmanı Çin və Monqolustan arasında birgə gömrük manifestinin həyata keçirilməsində texniki yardım vasitəsilə sınaqdan keçirdik.

Digər gözəl nümunə Almatı-Bişkek İqtisadi Dəhlizində apardığımız işdir. Biz Qazaxıstanla Qırğızıstan sərhədində yeni keçid məntəqəsi üzərində işləyirik. Vurğulamaq istəyirəm ki, fiziki və "yumşaq" infrastrukturun inkişafı paralel getməlidir. Çünki ideal yol və ya sərhəd infrastrukturu olsa belə, prosedurlar çətin olarsa, insanların və ya avtomobillərin sərhədi keçməsi uzun müddət çəkə bilər ki, bu da əlverişsiz və bahalı olacaq", - deyə o bildirib.

Sabirova Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq ölkələrində dəhlizlərin effektivliyinin ölçülməsi və monitorinqi mexanizmindən də danışıb.

"Bu, uzunmüddətli məlumat bazasıdır, burada ən müasir məlumatları toplayırıq və sərhədi keçmək üçün nə qədər vaxt çəkdiyini və nə qədər başa gəldiyini ölçürük. Biz mütəmadi olaraq dəhlizlər boyu malların hərəkətində irəliləyişlərin olub-olmamasına nəzarət edirik. Gözə çarpan təkmilləşdirmələrə baxmayaraq, bəzi marşrutlar problemli olaraq qalır. Biz bu problemləri necə aradan qaldıra biləcəyimizi müəyyən etmək üçün özəl sektorla, eləcə də hökumətlərlə çox işləyirik.

Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiyanın beş ölkəsi müvafiq beynəlxalq maliyyə qurumları ilə danışıqlar masası arxasına əyləşsələr, bu, yaxşı addım olar. AİB olaraq biz bu təşəbbüsü dəstəkləməyə hazırıq.

Orta Dəhliz çətin marşrutdu. Bu, avtomobil yollarını, dəmir yollarını və limanları birləşdirən multimodal dəhlizdir. Qeyd etdiyim məsələlərə və nisbətən aşağı trafik həcminə görə bahalı marşrutdu. Biz dəhliz boyu iqtisadi fəallığı və ticarəti stimullaşdırmalıyıq və bu, rəqabət siyasətini, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini və dəhliz boyu ölkələrin ümumi iqtisadi artımını təşviq etməyi nəzərdə tutur", - deyə o bildirib.

Qırğızıstan Respublikasının Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıqda iştirakının dəstəklənməsi

Sabirova qeyd edib ki, Qırğızıstan Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramının çox mühüm iştirakçısıdır.

"Qırğız Respublikası 2025-ci il üçün Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramının növbəti sədridir. Qırğızıstan Respublikası üçün regional əməkdaşlıq çox vacibdir. Daha geniş regional bazarlara çıxış əldə etmək üçün Qırğızıstan bütün imkanlardan istifadə etməlidir. Çox yaxşı haldır ki, onlar Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramında fəal iştirak edirlər.

Biz nəqliyyat sektoruna böyük sərmayə qoyaraq, nəqliyyat bağlantısı üçün kifayət qədər çox işlər görürük. Biz enerjiyə də sərmayə qoyuruq. Biz "Kambarata 1" meqalayihəsi də daxil olmaqla, ehtiyacların nə olduğunu anlamaq üçün hökumət və digər inkişaf tərəfdaşları ilə sıx əməkdaşlıq edirik. Layihə müxtəlif səbəblərdən beynəlxalq maliyyə qurumlarının marağına səbəb olur. Birincisi, bu, bərpa olunan enerjini təşviq edən bir su layihəsidir, daha yaşıl iqtisadiyyata keçidə kömək edəcək və karbon qazı emissiyalarını azaldacaq. İkincisi, bu, regional layihədir və bu layihəyə qoyulan investisiyalar Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıqın üç üzvü, xüsusən də Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan üçün elektrik enerjisi bazarını təmin edəcək", - deyə o əlavə edib.

Sabirova qeyd edib ki, Qırğızıstan Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramı çərçivəsində müxtəlif prosedurların, o cümlədən sanitar və fitosanitar tədbirlərin uyğunlaşdırılması üçün ticarətin asanlaşdırılması tədbirlərinin həyata keçirilməsində fəal iştirak edir.

"Biz həmçinin kənd təsərrüfatı və su ehtiyatları, eləcə də Qırğızıstan Respublikası üçün çox vacib olan təhsil və əmək bacarıqlarının inkişafı üzərində işləyirik. Biz Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramı çərçivəsində qarşılıqlı əlaqələrimizi daha da inkişaf etdirməyi səbirsizliklə gözləyirik", - deyə o əlavə edib.

Türkmənistana texniki yardım

O qeyd edib ki, Türkmənistan AİB üçün digər mühüm ölkədir.

"Türkmənistan üçün kommunikasiya çox vacibdir və bu ölkənin potensialı çox böyükdür. Biz həmçinin səhiyyə və sosial sektorun ehtiyaclarından danışırıq. Hökumət bu növ ehtiyaclar üçün kreditlər əldə etmək üçün AİB ilə işləmək istəyirsə və ya maraqlıdırsa, AİB investisiyanı təmin etməyə hazırdır.

Biz, həmçinin Türkmənistanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzv olmasına hazırlaşmasını dəstəkləyirik ki, bu da ölkənin qlobal iqtisadiyyatla əlaqəsi baxımından mühümdür. Ölkə Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq proqramının bir hissəsi olduğu üçün biz regional texniki yardım üçün də bir neçə qrant ayırmışıq. Kənd təsərrüfatı, enerji, nəqliyyat və ya ticarətlə bağlı hər hansı tədbirə ev sahibliyi edəndə biz həmişə Türkmənistan hökumətinin nümayəndələrini dəvət edirik. Ötən il AİB Özbəkistan və Türkmənistan arasında enerji məsələləri üzrə təcrübə mübadiləsinə şərait yaradıb", - deyə o bildirib.

Özbəkistanın enerji davamlılığının dəstəklənməsi

O bildirib ki, AİB hazırda Özbəkistan üçün yeni tərəfdaşlıq strategiyası hazırlayır.

"Ümid edirik ki, bu strategiya bu il təsdiqlənəcək. Bu, Özbəkistan hökumətinin prioritetlərinə uyğun gələn 2028-ci ilə qədər beş illik strategiyadır. Bu strategiyada yaşıl keçidə böyük diqqət yetirilir. Özbəkistan hökuməti yaşıl keçidə çox ciddi yanaşır, çünki onun əhəmiyyətini dərk edirlər. Onlar başa düşürlər ki, ekoloji keçidə ciddi sərmayələr qoymalı və effektiv siyasətlər formalaşdırmalıdırlar. Hazırda Ölkə Tərəfdaşlığı Strategiyasının hazırlanması hələ də davam edir. Ancaq növbəti beş il ərzində dəstək verəcəyimiz bir neçə yeni sahə var", - deyə o bildirib.

Sabirova əlavə edib ki, qaz Özbəkistanın əsas məhsuludur.

"Biz buna regional səviyyədə də baxırıq. Çünki biz nə vaxt enerji təhlükəsizliyindən danışırıqsa, bu, həmişə regional məsələdir. Keçmişdə biz Özbəkistanın enerji sektoruna kifayət qədər sərmayə qoymuşuq. Belə layihələrdən biri də Talımərcan elektrik stansiyası layihəsidir. Özbəkistan AİB-in Mərkəzi və Qərbi Asiya Departamentində ikinci ən böyük borc alan ölkədir", - deyə o bildirib.

Milli.Az
Xəbərlərimizi WhatsApp kanalımızdan da oxuyun