Narkoz təhlükəlidirmi?

Cərrahi əməliyyatlar nə qədər sadələşdirilsə də, daha kiçik kəsimlərlə, lazerlərlə əməliyyatlar olsa da, insanların əməliyyat xofu, demək olar ki, azalmır

 

Bu xofların əsasını isə narkoz tutur. Yatıb oyanmamaq, narkoz zamanı ağrı hiss etmək kimi qorxular, demək olar əksər insanlarda var. Hətta narkoz alan insanlara məcburi "narkozdan əsəbi olmusan" fikrini yeridənlər də az deyil. Maraqlısı budur ki, narkozdan qaçanlar qədər narkoza meyl edənlər də var.

Anesteziya ilə keyitməni istəməyənlər ən kiçik əməliyyat zamanı da narkoz tələb edir. Boğaz ətinin kəsilməsi, sünnət və bu kimi anesteziyalarla edilə biləcək əməliyyatlarda sırf uşaqlar psixoloji travma almasın deyə narkozlara müraciət edilir. Əslində isə narkoz elə də təhlükəli bir proses deyil.

Anestezioloq Xəzər Əliyevin sözlərinə görə, anesteziya və ya narkoz əməliyyatlarda xəstənin ağrı hiss etməməsi və cərrahi müdaxilənin daha asan edilə bilməsi üçün baş vurulan bir üsuldur. İki cür anesteziya mümkündür. Bunlardan birincisi ümumi anesteziya, digəri isə lokal anesteziyadır. Ümumi anesteziya xəstəni tamamilə yuxuya verir və onun ağrı hiss etməsini əngəlləyir. Lokal anesteziya isə əməliyyat olunacaq sahənin keyidilməsidir. Bu halda xəstə hadisənin fərqindədir, normal danışır, reaksiya verir, amma əməliyyat ağrısını hiss etmir. "İnsanların əksəriyyəti narkozdan sonra oyana bilməməkdən qorxur. Əksər insanlara elə gəlir ki, onlar narkoz zamanı yuxuya gedəcəklər, amma ağrını hiss edəcəklər və heç kimə deyə bilməyəcəklər. Narkozla bağlı qorxular, narahatlıqlar çoxdur. Məsuliyyət anestezioloqların üstünə düşür deyə, ən çox qorxu keçirən də elə həkimlər olur", - deyən həmsöhbətimizin sözlərinə görə, əməliyyat zamanı istər həkimin, istər xəstənin, istərsə də anestezioloqun əməliyyatdan gözlədikləri nəticələr fərqli olur. Cərrah narkozdan sonra xəstənin yuxuya getməsi və əzələlərinin tamamilə yumşalmasını, əməliyyatdan sonra isə xəstənin tez ayılmasını istəyir. Xəstə narkozun orqanizminə heç bir yan təsir etməməsini və əməliyyatdan sonra tez evə getməyi ümid edir: "Anestezioloqlar isə əməliyyat boyu daim xəstəni müşahidə edir və demək olar ki, cərrahiyyə müdaxiləsi zamanı bütün neqativ halların məsuliyyəti anestezioloqların üzərində düşür. Ona görə, xəstələrdən çox həkimlər məhz narkoz məsələsində həssasdır".

Anestezioloq bildirir ki, narkozdan qorxmaq lazım deyil. Düzdür, hər əməliyyatda risk var, amma narkozdan ölüm halları barmaqla sayılacaq qədər azdır: "Narkoz insanın yaşına, çəkisinə, cinsinə və əməliyyatın ağırlığına görə təyin olunur. Narkozun artıq dozada verilməsi isə heç vaxt olmur. Narkozdan ayıla bilməmək kimi qorxulara sahib olan insanların nəzərinə çatdırırıq ki, narkozdan ayıla bilməyən insanlar qrupu mövcuddur. Onlar ya çox yaşlı olur, ya əməliyyat çox ağır keçir. Sağlam, cavan insanların narkozdan ayılamamaq kimi riski sıfıra bərabərdir. Ağır qəzalar, iç orqanların həddindən artıq zədələnməsi zamanı narkozdan oyanmamaq halları mümkündür. Amma xəstəni vaxtında hansısa xəstəliyə görə əməliyyat edirlərsə, oyanmasında heç bir problem olmur. Narkoz xəstəyə ağır gəldi, yaxud bədəni bu qədər narkozu qəbul edə bilmədi kimi deyimlər tamamilə cəfəngiyyatdır".

Əməliyyat əsnasında oyanmaq qorxusu olan insanlar bilməlidir ki, anestezioloqlar məhz bu anı diqqətdə saxlayır və əməliyyat zamanı demək olar belə hallarla qarşılaşılmır. Əməliyyat zamanı oyanma halları baş versə belə anestezioloq müdaxilə edir və əməliyyat bitdikdən sonra xəstə o ağrıları xatırlamır. Narkozun təsirindən asılı olaraq xəstə birdəfəlik oyana da bilər, qısa müddətli yataraq yavaş- yavaş oyana da bilər. Hətta ortopedik əməliyyatlar zamanı sümüklərin sındırılması, yaxud birləşdirilməsi kimi ağır müdaxilələr də xəstələri oyandırmaz və əlavə heç bir ağrı verməz.

Həkimin dediyinə görə, insanların qorxuları arasında narkozdan sonra kəskin əsəbi olmaq və uşaqların narkozdan sonrakı həyatlarında beyinlə bağlı problemlərin yaranması ehtimalının olmasıdır. Narkoz uşaqlarda heç bir beyin funksiyalarına əks təsir etməz və onların inkişafında qalıcı izlər qoymaz: "Bu gün tibb o qədər inkişaf edib ki, hətta körpələrə belə tətbiq olunan narkozu onların orqanizmi çox rahat qəbul edir və heç bir fəsad yaranmır. Uşaqlarda beyinlə əlaqəli problemin yaranması faktı indiyə kimi qeydə alınmayıb. Əsəbə qaldıqda isə insanın əsəbi olması mümkündür. Amma əməliyyatdan sonrakı müddətdə sinirlər sakitləşir. Narkozdan sonra baş gicəllənmələri, ürək bulantıları, yüksək təzyiq, sürət ritmində dəyişmə halları müşahidə oluna bilər, amma bu hallar da keçicidir və bir müddət sonra xəstə əvvəlki halına qayıdır. Yaş artdıqca narkozun bu kimi kənar təsirləri yarana bilər. Yaşlı xəstələrə anesteziyanin tətbiqi daha risklidir. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, belə xəstələrdə 90% hallarda əməliyyat həyati göstərişlədir. Yəni belə xəstələr üçün əməliyyat ölüm ya olum məsələsidir".

Narkoza meyl edən insanlar da az deyil. Xüsusən əməliyyatdan sonra azyaşlı xəstələrin qorxu, travma keçirməməsi üçün valideynlərin israrı narkozdan yana olur. X.Əliyevin sözlərinə görə, mümkün qədər kiçik əməliyyatlar zamanı narkoza baş vurulmamalıdır. Keyitmə ilə əməliyyatın keçirilməsi daha yaxşıdır.

Ekspress.az