Malyariyanın qarşısını aldı, koronavirusu da məğlub edəcəyi gözlənilir - Planetin baş həkimi

Epidemiya Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının rəhbərini beynəlxalq məşhurların arasında ön sıralara çıxardıb.

Hər iki-üç gündə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (DST) rəhbəri, doktor Tedros Adan Gebreyesus, təşkilatının Cenevrədəki ofisində jurnalistlər üçün konfrans təşkil edir.

Milli.Az medicina.az-a istinadən bildirir ki, Gebreyesus həvəslə analizlər aparır və proqnozlar verir. Nazirlərə məsləhətlər verir, ölkələri tənqid edir və ya tərifləyir, bəşəriyyəti məsuliyyətli olmağa səsləyir.

Təəccüblüdür ki, planetin baş həkimi Tedros Gebreyesus tibbi təhsili olmayan bir insandır. 1965-ci ildə Efiopiyada anadan olan Gebreyesus, Asmara Universitetində biologiya təhsili almış, Səhiyyə Nazirliyində çalışmış və yüksək təqaüd alaraq Qərbdə təhsilini davam etdirmişdir. 35 yaşınadək ekzotik xəstəliklər sahəsində ixtisaslaşan məşhur alim kimi şöhrət qazanmışdı. 2000-ci ildə Amerika Tropik Tibb və Gigiyena Cəmiyyətinin təşkil etdiyi mükafatlandırmada ilin gənc tədqiqatçısı olaraq mükafata layiq görülmüşdür.

Onun peşə və həyat yolu seçməsində uşaqlıqdan qalan travma mühüm rol oynamışdır: diaqnoz qoyula bilmədiyi üçün xəstəlikdən ölən dörd yaşlı qardaşının itkisi. Universitetdə oxuyarkən ÜST-nin gələcək rəhbəri bu ölümün adi qızılca xəstəliyindən olduğu qənaətinə gəldi və bundan şoka düşdü. Gebreyesusa görə bu açıq-aşkar ədalətsizlik idi. Xərçəng və ya digər ağır bir xəstəlikdən deyil , yüngül və müalicə edilə bilən xəstəlikdən ölüm ; xəstəliyə qarşı mübarizəyə kifayət qədər pul olmama səbəbindən ölüm.

"Mən bunu qəbul etməmişəm. Hələ də qəbul etmirəm" özünü universal tibbi sığortanın tərəfdarı adlandıran Gebreyesus deyir: "Bütün yollar məcburi tibbi sığortaya aparmalıdır. Bu məqsədə çatana qədər dayanmayacağam." ÜST başçısı, qardaşının ölümü haqqında danışarkən belə deyir.

2010-cu illərin əvvəlləri Gebreyesusun beynəlxalq karyerasının təməli qoyuldu. Zədəsiz imicə ehtiyacı olan inqilabi-demokratik cəbhə, bu şəxsə yeni vəzifəni - Xarici İşlər Nazirliyini həvalə etdi. Bu vəzifədə Gebreyesusun ilk öhdəliyi yerli iqtisadiyyatın ən böyük investoru olan Çinlə danışıqlara getməsi idi. Digər bir öhdəlik, Efiopiyaya iddiası olan beynəlxalq QHT-lərlə qarşılıqlı fəaliyyət idi. Bioloq ən ləkəsiz imici olan Afrikalı, hətta Afrika standartlarına görə ən demokratik biridir. Gebrayesus nazir olanda Efiopiya, vəba epidemiyasının nəticələrini yatırmaqda ittiham edildi. ÜST rəhbərinin bunda məsuliyyət daşıyıb-daşımadığı məlum deyil. O, özü bütün bu iddiaları rədd edir.

Lakin nazir postunda Pekinlə qurduğu əlaqələr ona beynəlxalq imicini artırmağa şərait yaratdı. 2017-ci ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı böhran içərisində idi: onun sədri Margaret Chan, "donuz qripi" nin ardından Ebola xəstəliyinə qarşı adekvat cavab verilməsində günahlandırılırdı. Növbəti seçkidə Gebreyesus öz yerini aldı, düzdü məsələ səssiz ötüşmədi. Bu dəfə də vəba xəstəliyinin gizlənməsinə dair iddialara yeniləri - maliyyə pozuntuları da əlavə olundu.

Gebreyesusun nüfuzu artıq əvvəlki kimi mükəmməl olmasa da, beynəlxalq tibb ictimaiyyəti hələ də ÜST-ə istinasız etibar edir. Namizədin qadınlarla bağlı layihə-proqramı da uğur qazanır: müalicə olunan xəstəliklərin aradan qaldırılmasına və dünya səhiyyəsində qadınları ön plana çəkməklə ictimaiyyətə liderliyinin yeni tərəflərini təqdim edir. Gebreyesuun təyin etdiyi səkkiz liderdən yeddisi qadındır. Kasaevanın ÜST-nin vərəm proqramının direktoru vəzifəsinə namizədliyinin irəli sürülməsi Gebreyesusun karyerasında dönüş nöqtələrindən biridir. Çünki bu qərar kartları qeyri-Qərb ölkələrindən olan şəxsi infeksionist kimi görən rəqiblərinə verdi. Politiko, ÜST başçısına qarşı kampaniyaya qatıldı: Kasaevanın Kremlin gücləndirilməsi vəzifəsinə təyin edildiyi, guya dünya səhiyyəsindəki statusunu təyin etmək istədiyi iddia edildi. Rusiyada vərəm müalicəsi ilə bağlı vəziyyətdə tənqid olunur. Nəşrin ekspertləri israr edir ki, qlobal miqyasda xəstəliklə mübarizəyə nəzarət başqa bir ölkəyə həvalə olunmalıdır. Hebraeusus ətrafı isə bütün iddiaları rədd edir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının kadr siyasətinin təməlində bunu açıq şəkildə bildirirlər ki, ən doğrusu budur: təşkilatda mövqelərini nə qədər çox qadınlar və nümayəndələr alacaqlarsa, bu, onun beynəlxalq statusuna uyğun olacaq.

Ölümcül xəstəlik ilk dəfə 2014-cü ildə Hebreysusun ÜST rəhbəri vəzifəsinə seçilməsindən əvvəl qeydə alınmışdı. Üç il sonra üçüncü dəfə təkrarladı - 2018-2019. Fəlakətə tutulan bölgə Gebreyesus üçün nisbətən tanışdır; bu Afrikanın Konqo əyalətidir. ÜST rəhbəri əlində beynəlxalq səylərin koordinasiyasına diqqət yetirir: o, Konqoya iki il yarım ərzində 12 dəfə şəxsən baş çəkib. Gebreyesus Qara Qitəyə köməyə çağırır, ancaq fərqli nəticələr əldə edir. Afrikanın problemləri zəngin ölkələrdə rezonans doğurmur, çünki bu ilk baxışdan onlar üçün təhlükə yaratmır.

2019-un sonu-2020-ci ilin əvvələrində, Gebreyesusun səyləri nəticə verdi. Qlobal epidemiyaya çevrilən koronavirus sayəsində o, diqqəti özünə cəlb edə bildi. Bu dəfə, Eboladan fərqli olaraq, bütün dünya ÜST rəhbərinə nəfəsini dərmədən baxır.

Milli.Az