İnsanın hər bir orqan və ya sistemi inanılmaz qabiliyyətlərə malik olan bənzərsiz bir dizayndır.
Orqanizmdə heyrətamiz mexanizmlərdən biri oynaqlardır. Onları haqlı olaraq təbii texnologiyanın əsl möcüzəsi adlandırmaq olar. Bəzən diz və bud oynaqları üzərinə düşən bir neçə yüz kiloqram yükə tab gətirməli olur.
Kövrək olduğu yerdə qırılma baş verir
Ancaq bu sistem nə qədər bənzərsiz olsa da, o qədər kövrəkdir. Bu gün elmi mənbələrdən alınan məlumatlara görə, oynaq xəstəlikləri digər patologiyalar arasında öndə gedən yerlərdən birini tutur. Onlardan biri, oynağın bütün komponentlərinin təsirləndiyi osteoartritdir.
Yaş keçdikcə insan orqanizmi dəyişir. Bu dəyişikliklərə olduqca erkən uğrayan əzələ-skelet sistemi də istisna deyil. Müasir həyatda çoxları bu problemlə kifayət qədər gənc yaşlarında - artıq 35-40 yaşlarından etibarən üzləşirlər. Oynaq ağrısı, həmin nahiyədə sərtlik və hərəkətliliyin məhdudlaşması, tez-tez baş verən çıxıq və sınınqlar, oynaq bölgəsində şişkinlik bu tip xəstəliklərin əlamətləridir.
Osteoartrit-qığırdaq toxumasında metabolik pozğunluqların səbəbindən yaranan, həmçinin, oynaq daxili qığırdaqların məhv olduğu bir xəstəlikdir.
Dəstəkləyici oynaqlar daha çox əziyyət çəkir: bud, diz, baş barmaq oynağı (bu vəziyyətdə yeni "sümük" əmələ gəlir), həmçinin onurğanın oynaqları.
Belə dəyişikliklərə nə səbəb olur?
Fakt budur ki, artikulyar qığırdağın tərkibi 80% sudur. Qığırdaq "yaş" olduğu müddətdə çox stressə tab gətirə bilir. Ancaq içindəki nəm nisbəti azaldıqca qığırdaq kövrəkləşi və elastikliyini itirir. Artikulyar maye qığırdaq səthini nəmləndirən və qoruyan oynaqların sağlamlığında da mühüm rol oynayır. Yaş artdıqca ifrazı azalır, bu da osteoartritin inkişafına səbəb olur.
Bu xəstəliyin risk faktorları nələrdir?
Əvvəla, yaşdır.
Onun bərpasından məsul olan qığırdaq hüceyrələri (xondrositlər) zaman keçdikcə daha zəif fəaliyyət göstərir və məhvolma, əksinə, üstünlük təşkil etməyə başlayır.
Keçmiş travma və fiziki fəaliyyət.
Uzun müddət artan templi stres yaşayan və ya zədələnən oynaqlar daha çox təsirə məruz qalır.
Oturaq həyat tərzi.
Oynaqdakı metabolik proseslərin normal şəkildə davam etməsi üçün daha çox hərəkət etmək lazımdır. İntraartikulyar maye istehsalını stimullaşdıran və qığırdaq içərisinə qan axınını yaxşılaşdıran hərəkətdir.
Çəki artıqlığı.
Bu vəziyyətdə dəstəkləyici oynaqların yükü artır. Və həddindən artıq yağ təbəqəsi qida maddələrinin oynağa və qığırdaqlara daxil olmasını çətinləşdirir. Bir adam, məsələn, 120 kq ağırlığında olarsa, hər addımda bud oynaqları 400 kq yüklə qarşılaşır ki, bu da qığırdaqların sürətlə aşınmasına və məhvinə səbəb olur.
Bu günə qədər tibb qığırdaqları tam bərpa etmə üsullarına sahib deyil, ancaq birgə problemlərin başlamasını təxirə salmağa, vəziyyəti sabitləşdirməyə və xəstəliyin gedişatını dayandırmağa kömək edən bir çox yol və vasitə məlumdur. Buna görə də gənc yaşdan etibarən, xəstəliyin inkişaf əlamətlərinin başlamasını gözləmədən, oynaqlarınızın sağlamlığına diqqətli olmalı və osteoartritin qarşısının alınması ilə məşğul olmalısınız.
Oynaqların uzun müddət sağlam qalması üçün nə edə bilərsiniz?
Balanslaşdırılmış pəhriz
Omeqa-3 yağ turşuları çox olan qidalar istifadə edin. Çoxsaylı tədqiqatlar göstərir ki, belə doymamış yağların müntəzəm istifadəsi ağrıları, oynaq sərtliyini və oynaq hərəkətliliyini azalmsına kömək edə bilər.
Omeqa-3 yağı dəniz balıqlarında və dəniz məhsullarında, qozda, badamda və kətan yağında vardır.
Diyetinizi təzə tərəvəz, meyvə və göyərtilər ilə gücləndirin. Bu məhsullar sağlam oynaqların və ümumiyyətlə əzələ -skelet sisteminin qorunması üçün vacib olan çox miqdarda vitamin, mineral və digər bioloji aktiv maddələrdən ibarətdir.
Vücudunuzu kifayət qədər kalsiumla təmin edin. Pendir, kəsmik və qatığı qida rasionunuzdan əksik etməyin.
Fiziki fəaliyyətə laqeyd yanaşmayın.
Çəkinizi düzəldin. Səhər qaçış, sürətli gəzinti, fizioterapiya məşqləri, üzgüçülük yalnız ümumi vəziyyəti yaxşılaşdırmağa deyil, həm də oynaqların ətrafındakı əzələləri və bağları gücləndirməyə, qan dövranının artmasına kömək edəcək.
Rahat ayaqqabı geyin
Alçaq, dayanıqlı bir dabanda, yumşaq elastik içlikdə olan ayaqqabılar seçin. Hündürdaban ayaqqabılara yox deyin. Model ayaqqabılar gündəlik istifadə üçün uyğun deyil. Yeriş zamanı oynaqların üzərindəki yük düzgün paylanması önəmlidir.
İş yerinizi düzgün təchiz edin və uyğun mebel seçin.
Oturaq bir işiniz varsa, kürəyinizə diqqət edin - yavaş əyilmələr edərək belinizi daha tez -tez uzadın. Kürəyinizi düzgün vəziyyətdə saxlamaq üçün vaxtaşırı bir dayaq istifadə edin.
Sabit duruşlar oynaqlara qan axınını pozduğundan oynaqlar üçün çox zərərlidir. Ayaqlar uyuşmamalıdır və uzun müddət oturma vəziyyətində olmalısınızsa, vaxtaşırı qalxıb isinmə hərəkətləri etməyi də unutmayın.
Erkən diaqnoz vacibdir
Hər hansı oynaqla bağlı şikayətiniz varsa, vaxtında həkiminizlə əlaqə saxlayın və testdən keçin. Məlum, xəstəliyin erkən mərhələlərini bərpa etmək daha asandır. 45 yaşdan sonra oynaqların motor funksiyasını qorumağa kömək edən pəhriz əlavələri qəbul etməyə başlayın. Yalnız qlükozamin deyil, qığırdaq toxumasının qidalanması üçün vacib olan digər komponentləri də özündə birləşdirən kompleksləri seçmək daha məqsədəuyğundur: vitaminlər, minerallar, kollagen. Bunu periodik ildə 2 dəfə qəbul etmək lazımdır.Bu, qığırdaqların məhvinin qarşısını almağa və yavaşlatmağa, gücünü və elastikliyini artırmağa və oynaqlarda metabolik prosesləri yaxşılaşdırmağa kömək edəcəkdir. Ayaqların sağlamlığı sizin öz əlinizdədir.
Hira Abbey
Milli.Az