İki od arasında qalan rohincalı müsəlmanlarının qorxunc taleyi

13 Mart 2018 23:55

Sizə rohincalı qaçqınların acınaqlı vəziyyətindən bəhs edən araşdırma yazını təqdim edirik.
Myanmarı tərk edib Banqladeşə sığınan Rohinca müsəlmanlarının hazırkı vəziyyəti ürək dağlayandı. Bildiyimiz kimi Myanma hökumətinin rohincalı müsəlmanlara tətbiq etdiyi soyqırım və dəhşətlər sonra müsəlmanlar Banqlasdeşə sığındılar. Banqladeşin böyük etirazlarından sonra Myanmarın xarici işlər naziri Ang San Suchi və Banqladeşin xarici işlər naziri A. H. Mahmut Ali Myanmarın paytaxtı Napidavda bir müqavilə imzaladılar. Bu müqaviləyə əsasən rohincalı müsəlmanlar iki il içində Myanmaya qayıtmalı idilər.

Milli.Az iuvmpress.com-a istinadən bildirir ki, Dakka hökuməti bildirdi ki, bu müqaviləyə əsasən sərhəddə 1500 qaçqının yerləşdirələcəyi 5 düşərgə qurulacaq və oradan qaçqınlar Myanmadakı iki qəbul mərkəzinə göndəriləcəklər. Hərçənd rohincalı müsəlmanların geri dönmələri üçün dəqiq bir zaman göstərilməyib, amma Banqladeş hökuməti açıqlamada bildirib ki, ailə fərdiyyəti qorunmaqla onlar təslim ediləcəklər. Digər tərəfdən də Myanma hökuməti rohincalıları qorumaq məsələsində məsuliyyət altında olmalıdır. Amma bildiyimiz kimi son məlumatlara əsasən 700 min rohincalı buddistlərin soyqırımından qorunmaq üçün Banqladeşə sığınıb. Burada isə həyatda qalmaq mübarizəsi aparırlar.

BMT-nin qaçqınlar üzrə nümayəndəsi Mark Piers məsələ barədə açıqlama verib:"Rohincalı müsəlmanlar ac, yorgun və ümidsiz vəziyyətdədilər. Onların nəinki yeməyə, heç içməyə suları da yoxdu. Əgər adi ehtiyacları belə ödənməsə bu insanların sağ qalma ehtimalları yoxdur". Ancaq Myanma hökuməti ilə Banqladeş arasında bağlanan müqaviləyə rəğmən düşərgələrdə ölümlə üzbəüz qalan bu insanların vəziyyəti haqda Myanma hökumətinin də hər hansı bir açıqlama verməməsi diqqət çəkir.

Bu məsələdə ən əhəmiyyətli nüans geri qaytarılan qaçqınların haralara yerləşdirilməsi məsələsidir. Hərçənd Banqladeş hökuməti rohincalı müsəlmanların evlərinə yaxın düşərgələrə yerləşdiriləcəyindən bəhs etmişdi. Amma bu düşərgələrin onların öz yurdları olan Rahin vilayətində, yoxsa fərqli bir məkanda olacağı açıqlanmayıb. Çünki rohincalıların dağıdılmış yurdlarının bərpası üçün heç bir addım atılmayıb, bu barədə Çindən və Hindistandan kömək tələb olunacağından bəhs olunur.

Bundan əlavə qaçarkən yanında heç bir sənəd götürməyə belə macal tapmayan rohinciyalıların harada və necə yaşadıqları naməlumdur. UNİCEF bu barədə narahatlığını dilə gətirərək bildirib ki, ən yaxşısı sərhədləri açıq saxlamaqdır. Qaçqınların uşaqları həddindən artıq pis qidalanmadan əziyyət çəkirlər.

Rohincalı müsəlmanların statusu hazırda gündəm məsələsidir. Məlum olduğu kimi 1982-ci ildə əhalinin sayının müəyyənləşdirilməsində Myanma hökuməti rohincalıları etnik qruplar arasından çıxararaq vətəndaşlıqdan məhrum edib. Myanma hökuməti onları Banqladeşdən gəlmə insanlar kimi qeyd edib. Bu da bütün bu hadisələrin törənməsinə gətirib çıxarıb. Radikal buddistlər onlar soyqırım edərək öz ata və baba yurdlarından qovdular.

Üçüncü məsələ isə Myanmaya BMT-nin təzyiqidir. Bəli Myanma qaçqınları qəbul edəcəyini açıqladı, amma onların gələcəkdəki vəziyyətlərinin necə olacağını bəyan etmədi. Həmçinin maliyyə cəhətdən onsuzda pis vəziyyətdə olan Banqladeş nə yolla olursa-olsun bu qaçqınlardan qurtulmaq istəyir. Onsuzda Rohincalı qaçqınlar Banqaldeşin qurduğu düşərgələrdə ən pis vəziyyətdə yaşayırlar ki, bu da heç o ölkə üçün yaxşı bir məsələ hesab olunmur.

Banqladeşin BMT-dəki nümayəndəsi Şamim İhsan: "Bu Banqladeşin 1994-cü ildə Ruandadakı soyqırımdan sonra üzləşdiyi ən böyük insan axınıdır. Myanma hökumətinin bütün iddialarına qarşı bunu deyə bilərəm ki, bu zorakılıq hələ də davam edir. Bu insanlar hamısı can qorxusu ilə qaçıb".

Hazırda Banqladeş hökuməti bu qaçqınlara baxacaq vəziyyətdə deyil. Alman jurnalist Yurgen Tudenhofer: "Mən rohincalı müsəlmanların düşərgələrdəki ürəkdağlayan vəziyyətini yaxından gördüm. Bu insanlar qida, dərman və bir sıra əsas ehtiyaclara möhtacdılar. Mən beynəlxalq aləmin Myanm hökumətinə təzyiqləri artırmasını istəyirəm. Bu yolla bu qaçqınların problemi çözülə bilər. Siyasət aləmində Banqladeşin onlardan sadəcə can qurtarması və məsələni həll etmədən Myanmaya göndərməsi onları radikal buddistlərin yenidən qırğıın edəcəyinə göz yummaqdır. Qısası bu məsələdə yeganə yol BMT-nin Myanmaya təzyiqləri artırması və dünyanın ən məzlum etnik qrup kimi sinifləndirdiyi rohincalıların vətəndaşlıq almasına nail olmaqdır".

Milli.Az