İnsan o qədər zəngin bir varlıqdır ki, hər halında, hər anında bir bərəkət qapısı var
İslamın insana təlqin elədiyi düşüncə təşəbbüs axtarmaqdır, hərəkətdir, çalışmaqdır, son nəfəsinə qədər çırpınmaqdır. Müsəlman aciz olmaz, çünki İslam insanı acizlikdən qurtarmaq təlimidir. Mehmet Akif Ərsoy, "haqsız yerə fəryad ediyor, acizə haqq yox" deyəndə bütün soydaşlarını, bütün dindaşlarını acizlikdən qurtarmağa, tərəqqiyə dəvət edirdi, həm də fəryadla, nalə ilə, var səsi ilə bağıraraq dəvət edirdi.
Nə halda olursan-ol, ümidini üzmə, hər ağır məqamdan bir çıxış yolu axtar. Səbəblərin tükəndiyi yerdə, dibsiz quyunun dibində belə bir qurtuluş qapısı var.
Dəryada Yunus misalı
Yunus Peyğəmbəri (ə.s.) zülmət gecədə gəmidən dənizə atdılar. Gecə zülmət, dənizin içi daha zülmət, hər kəs onun öldüyünü zənn etdi. Yunus zülmət içində, Yunus dərya içində, o yandan da bir balıq gəldi, Yunusu uddu. Gecə zülmət, dərya zülmət, başığın qarnı zülmət, hər tərəf zülmət, bircə Yunusun içində zülmət yoxuydu. Səbəblərin tükəndiyi bu məqamda, gecənin zülmətində, dənizin ortasında, div boyda balığın qarnında Yunus vardı, Yunusun içində umud vardı, nur vardı. Həzrəti Yunus o gecənin qaranlığından, o dəryanın dərinliyindən, o balığın qarnından ümid qapısına yönəldi, əllərini qaldırıb Rəbbinə ərz elədi halını, Ona yalvardı, Ondan imdad dilədi. Allahı tanıyıb, Ona yönələn bəndə üçün hər zaman bir ümid qapısı var.
Mükəlləfiyyət son anacandır
Namaz mükəlləfiyyətindən qurtarmağın iki yolu var: ya dəli olacaqsan, ya ölü olacaqsan. Namazı ayaq üstə qıla bilmirsənsə, oturmuş şəkildə qılacaqsan; oturuqlu halda qıla bilmirsənsə; söykənərək, uzanaraq qılacaqsan; o şəkildə qıla bilmirsənsə, qaş-göz işarəsi ilə qılacaqsan. İmkanın tükəndiyi yerə qədər Allah-Təala sənin yaxanı buraxmaz, bu işin mükəlləfiyyətini uzadar. Demək, namazda əsas məsələ onu ayaq üstə qılmaq deyil, hansı halda olursan-ol, o halınla Allaha boyun əyməkdir, təslim olduğunu qəlbinlə, cisminlə nümayiş etdirməkdir.
Allah-Təala öz bəndəsinin üzərindən namaz mükəlləfiyyətini son məqama qədər götürmədiyi kimi, ona verdiyi imkan və istedadların da sonuna qədər açıq olmasını, istifadə edilməsini, işə yaramasını istəyir. Əlini-qolunu sallayıb ümidsizliyə düşən bir insan həqiqi müsəlman ola bilməz. Hər qaranlıq gecənin ardınca bir aydınlıq gündüzün gəlməsi haqqında istədiyin qədər müjdə var dinimizdə. İslam ümid dinidir, tərəqqi dinidir, çırpıntı dinidir. İslamı acizlik kimi anlayan, geridəqalmışlığı İslamla bağlayan ya cahildir, ya da İslam düşməni.
Görsən ki, qiyamət qopur...
Allah Rəsulunun (s.ə.s.) bir hədisi bu mövzuda gözlərimiz önünə çox möhtəşəm və ibrətli bir mənzərə açır: "Ağac əkdiyin yerdə görsən ki, qiyamət qopur, sən heç nəyə fikir vermədən öz işinə davam elə". Nə qədər də möhtəşəm bir tövsiyə, nə qədər də misilsiz bir müjdə! Sən qiyamətin qopduğuna baxma, öz qəlbinə, öz əməllərinə, öz dəftərinə bax. Qiyamət haqqında düşünənlər, bütün həyat səhifələrini qiyamət ssenarilərinə bağlayanlar imanı zəif olanlardır. Onsuz da sənin ölümün qaşla göz arasındadır, hər kəsin ölümü özünün qiyamətidir. Daha sən dünyanın sonunu niyə özünə dərd edirsən axı, ay zavallı, öz aqibətini düşünsənə!
Üzrümü qəbul buyur, Allahım!
Qocalıq və xəstəlik alimi elə əldən salmışdı ki, elə uzandığı yerdəcə kitabını tutub tələbələri ilə söhbət edirdi. Həyat günəşi solmaq üzrəydi, qollarında heyi də qalmamışdı, ona görə də tez-tez kitab əlindən düşür, səhifələrin yeri qarışırdı. Yenə kitab düşdü. Tələbələrdən biri kitabı yerdən qaldırdı və qəmli-qəmli ustadına baxdı. Onun da, yoldaşlarının da nə demək istədikləri gözlərindən bəlli idi: "Ustad, sən dincəl, nəfəsini dər, bu vəzifəyə son versən, yaxşıdır". Ustad da nuru solmaqda olan gözləri ilə tələbələrinin gözündən oxudu bu sözləri, əllərini açıb: "Üzrümü qəbul eylə, Allahım! Mən son nəfəsimə qədər bu yoldan dönmək niyyətində deyiləm, amma bu tələbələrim kitabı əlimdən aldılar. Üzrümü qəbul eylə!",- deyib hıçqıra-hıçqıra ağlamağa başladı.
Bazara qədər, ya məzara qədər?
Kim öz işini, vəzifəsini hara qədər hesablayırsa, özü də ora qədərdir. Artıq bir işə yaramamaq, un çuvalı kimi evin küncündə qalmaq, insanlara yük olmaq, əlin tuta-tuta, gözün görə-görə bir işin qulpundan yapışmamaq ölümə dəvətnamə göndərmək kimidir. Unutma, hər zaman sənin bacaracağın bir iş var, hər zaman hardasa, kimlərəsə xeyir vermək iqtidarındasan, onu axtarıb tapmaq sənin insanlıq borcundur. Yaşın yetmiş oldu, artıq əmək fəaliyyətinə son qoydun, daha bundan sonra dövlətin verdiyi pensiya ilə baş girləyəcəksən, günlərini dominoda, nərddə, qonşularla qeybətdə, boş laqqırtıda, mənasız gəzintidə keçirib "insan kimi yaşadım" deyəcəksən, eləmi? - ay, hay!
Başdaşında yazı
Bir nəfər yad məmləkətə səfərə gedir. Yolu qəbiristanlığın yanından keçəndə baxır ki, başdaşlarının üzərində kiminin bir il, kiminin üç il, kiminin də cəmisi beş-altı ay ömür yaşadığı yazılıb. Heyrətə düşür. Səbəbini soruşur. Deyirlər ki, başdaşına yazılanlar mərhumun bu dünyada yaşadıqları illərin sayı deyil, nə qədər faydalı olduğunun göstəricisidir. Yolçu çox düşünür, vəsiyyət edir ki, başdaşına yazsınlar ki, bu adam heç doğulmayıb.
Hər kəs öz başdaşına nə yazılacağını düşünsə, yaxşıdır.
"Titanik"dən bir mənzərə
Məşhur "Titanik" filmini görməmiş olmazsınız. Gəmi batır, hər kəs bir vasitə ilə fəlakətdən qurtarmağa çalışır. Qəhrəmanlar xilas olmaq üçün bir qapıya yönəlirlər. Geriyə dönmək ölmək deməkdir, tək çarə bağlı qapını açaraq qurtarmaqdır. Açar bir qədər aralıda, suyun altındadır. Nə qədər çətin olsa da, qapını aça və xilas ola bilirlər. Hər dəfə o kadrlara baxanda ağlıma bir fikir gəlir ki, müsəlman məhz bu cür qətiyyətli, inadkar olmalıdır. Əlini-qolunu sallayıb ölüm gözləmək Allahın mərhəmətindən ümid kəsməkdir.
Ölüm arzu edilməz, hər zaman yaşamaq üçün çırpınmaq, bir yol axtarmaq lazımdır. Amma onu da unutmaq olmaz ki, ölüm qaçılmaz sonluqdur və o sonluğa hazırlaşmaq da müsəlmanın borcudur. Burada çox incə bir məqam var: biz yaşamaq üçün çırpındığımızda əslində ölümə hazırlaşmış oluruq. Son nəfəsinə qədər Haqq yolunda mübarizə aparanların ölümü bayram olur. Əlini-qolunu sallayıb, ölümü gözləyənlərin ölümü bayram olmaz, fəlakət olar.
İntihar fəlakətdir
Öz canına qıymaq Quranda şiddətlə yasaqlanmışdır. İntihar eləmək Allahın bizə verdiyi can əmanətinə xəyanət etməkdir, Allahın mərhəmətindən ümid kəsməkdir, Allahın önümüzdə açdığı imtahan meydanından imtina etməkdir, qaçmaqdır, fərarilikdir. Zahirən cəsarət kimi görünsə də, intihar öz mahiyyətində fəlakətdir, qorxaqlıqdır.
Bir səhabə döyüşdə aldığı yaranın ağrısından yata bilmirdi. Qılıncını dik tutdu və onun üstünə yataraq öldü. Peyğəmbərimiz həmin səhabəni cəhənnəmdə gördüyünü söylədi.
Özünü gərəksiz bilirsənsə...
Peyğəmbərimiz buyurur ki, dinimiz müvazinət dinidir, müsəlman öz həyatına tarazlıq üzərində quran insandır. Hər kəs işləməyi də, istirahəti də, ibadəti də yerinə yetirməlidir. Allah yolunu tutmuş birisinin yatmağı da ibadətdir. Çünki o, həyatını Haqq yoluna sərf edib, onun üçün dincəlmək sabahkı mübarizə üçün enerji toplamaqdır.
Sən həmişə gərəklisən. Hardasa, kiminsə sənə ehtiyacı var. Sən özün-özünü gərəksiz bilirsənsə, demək, gərəksizsən, sən özün-özündən əlini üzmüsənsə, demək, əllərin dünyadan üzülüb. Özünü nə qədər gərəkli hesab edirsənsə, o qədər gərəklisən; nə zaman özünü gərəksiz bildinsə, demək gərəksizsən. Vəssalam.
"Zaman Azərbaycan"