Buzda yıxılmaq istəmirsinizsə...

4 Fevral 2014 12:15

Yıxılıb əzilməmək üçün nə etməli?

Havaların soyuq və şaxtalı keçdiyi bu günlərdə insanlar evdən çölə çıxmağa belə ehtiyat edirlər. Yolların buz bağlaması asfaltı sanki şüşəyə çevirib. Belə olan halda bu yollarla işə və ya dərsə gedənlər də sürüşməyə məhkum olurlar. Belə sürüşmələrin nəticəsi isə hər zaman ürəkaçan olmur. Çünki buzda sürüşmələr insan üçün ən yüngül zədələrdən ən ağır travmalara qədər xəsarət yetirə bilir.

"Qar yağandan sonra travma ilə bağlı daha çox yanvarın 31-də təcili yardıma müraciət olunub".

Bu barəə "Lent.az"a bildirən Bakı Şəhər Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Stansiyasının (BŞTTTYS) Operativ işlər üzrə şöbəsinin böyük həkimi Zemfira Vahidovanın sözlərinə görə, həmin gün 35 nəfər travma ilə əlaqədar təcili tibi yardıma müraciət edib və onlardan 29 nəfəri xəstəxanaya yerləşdirilib.

Z.Vahidova onu da bildirib ki, fevralın 1-i və 2-də travma ilə əlaqədar təcili yardıma 5-6 müraciət edilib: "Onlar da əsasən gənclər olublar".

Yıxılıb əzilməmək üçün bir çox yollar var. Məsələn, altı sürüşkən olmayan, rezin altlıqlı ayaqqabılardan istifadə etmək, altı sürüşkən olan ayaqqabıların alt burun hissəsinə yara bağlamaq üçün lentlərdən yapışdırmaq, yıxılan zaman ağır xəsarət almamaq üçün əlləri ciblərdə gəzməmək belə havalarda insanları yıxılmaqdan bir növ qoruyur.

Nəzərə alsaq ki, yıxılmaq insan ölümünə qədər gətirib çıxarar, o zaman belə havalarda mümkün qədər diqqətli olmaq lazımdır. Tələsik yerimək, iri addımlar da sürüşmə üçün ideal şərait yaradır. Eyni zamanda əlləri cibdə olaraq gəzmək, hər iki əldə çantalar daşımaq yıxılma zamanı insanın daha çox xəsarət almasına səbəb olar. Kişilər tuflilərdən, qadınlar isə hündürdabanlı ayaqqabılardan belə havalarda mümkün qədər az istifadə etməlidirlər. Çünki buzda sürüşmənin ən böyük səbəbi elə düzgün olmayan ayaqqabılardır. Uşaqların qucaqda daşınması isə olduqca təhlükəlidir. Yıxılan zaman valideynin körpəni qoruma istəyi həm özünün, həm də uşağın həyatı üçün risk yarada bilər.

Ortoped-travmatoloq Rufid Ağayevin sözlərinə görə, buzlu yolların insanlara verdiyi xəsarətlər sırasında birinci sırada əl və ayaq biləklərinin travmalarıdır. Belə travmalara xəsarət alanlar nə qədər fikir verməsələr də, əslində fikir verilməsi vacib və vaxtında həkimə müraciət edilməsi lazım olan zədələnmələrdir:

"Refleks olaraq insanlar yıxılan zaman üz və bədənlərini qorumaq üçün əllərindən istifadə edirlər. Bədəni qoruyan əllər çox zaman bilək, dirsək, çiyin sümük və oynaqların zədələnməsinə, əzələ və bağların dartınmasına səbəb olur. Yıxılma zamanı bu bağların dartılıb zədələnməsi nəticəsində biləklər də şişir. Nəticədə ortaya dözülməsi ağır olan ağrılar çıxarır" deyən həmsöhbətimizə görə, bir çox hallarda bilək bağı dartınmaları zənn edilən ağrılar bilək sümüyü sınmaları ilə özünü göstərir. Əl biləyi sümüyündən ayrılıb əzələlərə doğru yönələn sınıqlar varsa, bunlar mütləq açıq, yaxud qapalı formada əməliyyat ilə yerləşdirilib düzəldilməlidir.

Ortoped bildirir ki, sınıqların birləşməmə ehtimalı yoxdur. "Lakin düzgün birləşməmə sonradan daha pis nəticələr ortaya qoya bilər".

R.Ağayevin dediyinə görə, tək qış aylarında deyil, istənilən fəsildə bu cür əzilmələr və travmalar yaşana bilər. Hamamda, sulu kafel üzərində yıxılan zaman da ən çox travmanı alan əl və ayaq biləkləri olur. Belə olan halda ilkin müdaxilə ilə xəstənin ağrılarının azalmasına və həmin hissənin az şişməsinə, yaxud heç şişməməsinə kömək etmək olar. Ümumiyyətlə isə yaxşı olar ki, zədələnmədən sonra həkim müayinəsi üçün müraciət edilsin: "Ən çox rast gəldiyimiz burxulmalardır. Elə bu havalarda da sakinlərin şikayətləri burxulmalardan olur. Burxulma əl və ayaq oynaqlarının yerindən oynaması nəticəsində oynaq ətrafında, yaxud oynaqda olan travmalardır. Belə olduqda ilk dəqiqələrdə oynaqda olduqca çox ağrı hiss olunur. Bir müddət sonra isə ağrı yerini şişmə və göyərmələrə buraxır. Burxulma zamanı oynaqlar hərəkəti məhdudlaşdıracaq travmalar almır. Lakin bir müddət əzilən biləyi işlətməmək oynaqların tez bir zamanda sağalması üçün yaxşı olar. İkinci halda ola bilsin ki, sürüşmə əsnasında bədən ağırlığı qola, ya da biləyə düşər və çıxıqlar meydana gələr. Çıxıq oynaqların yerindən oynaması, yer dəyişməsidir. Bu zaman da ağrının gücü şiddətli olur, lakin oynaq yerindən oynadığı üçün hərəkəti məhdudlaşdırar".

Müsahibimizin sözlərinə görə, ən pis halda isə qapalı və açıq olaraq sinifləndirilən sınıqlar meydana gəlir. Açıq sınıqlar zamanı sümük əzələ və dərini yırtaraq bir qisim çölə çıxır və gözlə görünür. Qapalı sınıqlar isə dəri tamlığını pozmur. "Olduqca şiddətli ağrı ilə müşahidə edilən sınıqlar göyərmə, şişmə və tamamilə hərəkət etmə qabiliyyətini itirmiş olur".

Nəzərə almaq lazımdır ki, sürüşərək xəsarət alan hər kəsin travması ilk göründüyü kimi yüngül olmaya bilər. Buna görə də, ayağa qalxmaqda çətinlik çəkən insanları məcburan ayağa qaldırmaq olmaz. Ola bilər ki, qapalı sınıq ilk baxışdan hiss olunmasın və xəsarət alan da şiddətli ağrı hiss etməsin. Hər burxulmaya sınma ehtimalı ilə müdaxilə etmək lazımdır. Açıq sınıqlarda isə dəri üzərində olan ən kiçik sümüklər belə götürülməməli və hərəkət etdirilmədən həkim çağırılmalıdır. Sınma zamanı düzgün müdaxilə olunmadıqda, vaxtında həkimə müraciət edilmədikdə sınan sümüyün əyri birləşməsi, həmin nahiyədə göyərmələrin yaranması, hətta orqanın qanqren olması ehtimalı da mövcuddur.

Ağayev qeyd edir ki, burxulma zamanı burxulan hissəni ovuşdurmaq, eyni zamanda çıxıq olan oynağı yerinə salmaq da düzgün deyil. Belə olan halda oynaq salma prosesi bilək ətrafında olan başqa toxumaların zədələnməsinə də səbəb olar: "Şiddətli yıxılıb xəsarət alan zaman həkimə müraciət etmək, eləcə də az xəsarət alıb 2-3 gün sonra göyərmə və ağrının artması vəziyyətində mütləq həkim müayinəsində olmaq vacibdir".

Ekspress.az