Pakistan və Hindistan arasındakı gərginlik, tarix boyunca çoxsaylı münaqişələr və toqquşmalarla müşayiət olunub. Lakin son zamanlarda bu iki nüvə gücü arasında baş verə biləcək hər hansı bir müharibə yalnız bu iki ölkə üçün deyil, bütövlükdə dünya üçün böyük bir təhlükə yaratmağa meyllidir.
Milli.Az-ın xarici mənbələrə istinadən hazırladığı bu analiz, müharibə ehtimalı və onun nəticələri barədə proqnozları araşdırır.
Nüvə təhlükəsi: Pakistan və Hindistanın güclü silahları
Pakistan və Hindistan hər ikisi nüvə silahlarına sahibdir və bu, müharibə ehtimalı olan hər hansı bir qarşıdurmanın nəticələrini daha da mürəkkəbləşdirir. Hindistanın nüvə arsenalı genişdir və daha çox texnoloji inkişaf edib, lakin Pakistan da öz növbəsində bir neçə yüksək keyfiyyətli nüvə başlıqlarına malikdir. Analitiklər, bu iki ölkə arasında müharibənin nüvə silahlarının istifadəsinə qədər gedə biləcəyini və bunun, yalnız Cənubi Asiyanı deyil, dünya miqyasında böyük fəlakətə səbəb ola biləcəyini vurğulayırlar.
Beynəlxalq siyasətçilər və ekspertlər, belə bir müharibənin qlobal sülhə təsir edəcəyi barədə narahatlıqlarını bildirirlər. Məsələn, 2024-cü ilin sonunda keçirilən Brüsseldəki beynəlxalq təhlükəsizlik konfransında, ekspertlər bu iki ölkənin nüvə müharibəsinin qarşısını almaq üçün diplomatik vasitələrdən istifadə etməli olduqlarını qeyd ediblər.
Hindistanın hərbi üstünlüyü: Böyük resurslar və texnologiya
Hindistan, hərbi güc və resurslar baxımından Pakistanı geridə qoyur. Hindistanın təxminən 1.4 milyard əhalisi var və bu, ona böyük bir insan gücü və resurs bazası təmin edir. Həmçinin, Hindistanın ordusu ən böyük və ən inkişaf etmiş ordulardan biridir, modern texnologiyalara və silah sistemlərinə malikdir. Hindistan həmçinin Amerika Birləşmiş Ştatları və digər Qərb ölkələri ilə sıx əlaqələrə sahibdir ki, bu da ona müharibə şəraitində müttəfiq dəstəyini təmin edə bilər.
Bununla belə, Pakistan da müharibəyə hazır olduğunu dəfələrlə bəyan edib və müxtəlif strateji bölgələrdə üstünlük təmin etməyi bacarıb. Pakistan, xüsusilə sərhəd ərazilərində və dağlıq bölgələrdə daha çevik və qeyri-adi hərbi taktikalara malikdir. Pakistan ordusu, yerli şəraitə uyğunlaşdırılmış strateji güc və döyüş taktikasına üstünlük verir ki, bu da Hindistanın texnoloji üstünlüyünə qarşı effektiv bir reaksiya təmin edə bilər.
Coğrafi və strateji mövqelər: Hər iki ölkənin ərazi üstünlüyü
Pakistan və Hindistanın coğrafi mövqeləri müharibə halında bir-birlərini tamamlayır. Hindistanın böyük ərazisi və yüksək populyasiyası, ona əhəmiyyətli strateji üstünlüklər verə bilər. Lakin Pakistanın dağlıq bölgələri, Hindistanın ordusu üçün daha çətin keçidlər və döyüş şəraiti yaradır.
Bir tərəfdən, Pakistanın çoxsaylı hərbi baza və əməliyyat qərargahları, Hindistanın potensial hücumlarını qarşılayacaq şəkildə yerləşdirilmişdir. Digər tərəfdən, Hindistanın güclü hava qüvvələri və texnoloji üstünlüyü, müharibənin ilk mərhələsində əhəmiyyətli rol oynaya bilər.
Beynəlxalq dəstək: Kim hansı tərəfi dəstəkləyəcək?
Pakistan və Hindistan arasındakı müharibənin beynəlxalq tərəfləri də münaqişənin nəticələrinə böyük təsir göstərə bilər. Hindistan, Qərb ölkələri, xüsusilə ABŞ ilə güclü əlaqələrə malikdir. Pakistan isə daha çox Çin ilə yaxın münasibətlərə sahibdir və Pekin, İslamabadın yanında duracaq bir güc olaraq çıxış edə bilər.
Beynəlxalq ictimaiyyət müharibənin qarşısını almağa çalışsa da, Cənubi Asiyanın geopolitik vəziyyəti çox mürəkkəbdir və bu da müharibənin gedişatını təsir edə bilər.
Nəticə: Qələbə kimə gedir?
Nüvə silahlarının mövcudluğu və hər iki ölkənin hərbi gücünün ölçülməsi nəticəsində, müharibənin kimə qalibiyyət gətirəcəyi sualı çox çətindir. Hindistanın hərbi üstünlüyü, geniş resursları və beynəlxalq dəstəyi olsa da, Pakistanın da strateji bacarıqları və yerli ərazilər üzrə üstünlüyü onun müqavimətini artıracaqdır. Lakin hər iki tərəf üçün belə bir müharibə böyük insan itkiləri və regionda uzun müddətli siyasi və iqtisadi fəsadlar yarada bilər.
Beynəlxalq mütəxəssislər, bu münaqişənin diplomatik yolla həll edilməsinin vacibliyini vurğulayırlar. Əks halda, müharibə yalnız Hindistan və Pakistanı deyil, bütövlükdə dünya təhlükəsizliyini ciddi şəkildə təhdid edə bilər.
Qeyd edək ki, Pakistan tarix boyu dəfələrlə sülh yolunu seçməyə çalışıb və Hindistanla münasibətlərində münaqişələrin həlli üçün diplomatik yolların önəmini vurğulayıb. Lakin, bu ölkə həmçinin öz ərazi bütövlüyünü qorumaq və milli maraqlarını müdafiə etmək üçün də hər zaman hazır olduğunu bildirib. Pakistan xüsusilə son illərdə, müharibənin heç bir tərəf üçün faydalı olmayacağını, əksinə, yalnız böyük itkilərə səbəb olacağını dəfələrlə bəyan edib.
Pakistanın dağlıq əraziləri və sərhəd bölgələrindəki təbii üstünlükləri, onun hərbi müdafiə qabiliyyətini gücləndirir, amma eyni zamanda ölkə rəhbərliyi müharibə deyil, sülh yolu ilə həllərə üstünlük verdiyini dəfələrlə dilə gətirib. Hər iki ölkə üçün ən yaxşı həll yolunun münaqişələrin diplomatik yollarla həll edilməsi olduğuna inanan Pakistan, beynəlxalq ictimaiyyətin dəstəyi ilə Cənubi Asiyada davamlı sülhün təmin edilməsinə çalışır.
PS: Pakistanın münaqişəyə müsbət yanaşması və sülh çağırışları, onun müharibə deyil, əksinə, sülh və təhlükəsizlik istiqamətindəki mövqeyini daha da möhkəmləndirir.
Xəyal Abdullayev
Milli.Az