Maraqlı

Süni intellekt insanlardan irqçilik və seksizm öyrənir

17 İyun 2019 22:10
0 Şərh     Baxış: 1 297
VTB-də MİNİMAL FAİZ DƏRƏCƏSİ İLƏ NAĞD KREDİT 10.49%-dən

İnternetdə aparılmış analiz işləri göstərir ki, süni intellekt insanlardan təkcə dilin formal strukturunu deyil, həm də dil stereotiplərini mənimsəyə bilir. Yeni tədqiqatın nəticələrinə əsasən, süni intellektli robotlar insanlardan irqçilik və seksizm öyrənir. İnsandan fərqli olaraq süni intellektin məsələləri daha rasional həll etdiyi və daha doğru qənaətlərə gəldiyi hesab edilir. Böyük həcmdə məlumat təkmilləşdirən kompüterlərin alqoritmləri ciddi məntiq qaydalarına uyğun olaraq yaradılıb və hər hansı emosiyaya tabe deyil. Bu, bir çox sahədə lazımi nəticələr təmin edir.  
 
Milli.Az yasilelm.com-a istinadən bildirir ki, məsələn, IBM Watson superkompüteri tibbi ədəbiyyat analizinə əsaslanaraq, ağ ciyər xərçəngi olan pasientlərin 90%-ə düzgün diaqnoz qoymağı bacarıb. Halbuki həkimlərin test nəticəsi 50% idi. Son tədqiqatlarsa göstərir ki, süni intellekt də insana xas yanlış davranışlardan sığortalanmayıb. Məsələ burasındadır ki, süni intellektin öyrəndiyi materiallar insanlar tərəfindən hazırlanıb. Sıravi istifadəçi belə internetdə adi axtarış apararaq süni intellektin "müəllimi" rolunu oynaya bilər. Süni intellekt sistemləri qarşısındaki əsas vəzifələrdən biri budur ki, kompüter ona verilmiş əmrləri təkcə formal dillərdə (proqramlaşdırma dilləri kimi) deyil, eləcə də təbii dildə, insanların bir-biri ilə ünsiyyətdə olduğu dildə başa düşsün. Belə addım sayəsində maşın tərcüməsi, axtarış sistemləri fəaliyyəti, avtomatik mətn generasiyası və s. təkmilləşə bilir.
 
 
   Süni intellekt sistemlərinin öyrədilməsi üçün kompüter linqvistikası mətn korpuslarından (müəyyən qaydalara uyğun olaraq seçilmiş və bərpa olunmuş mətn toplusu) faydalanır. "Canlı" dilin ən əlçatan mənbələrindən biri internet olduğu üçün dilşünaslar tez-tez internet-korpuslardan istifadə edir. Buraya sosial şəbəkələr, bloqlar və müxtəlif xəbər portallarının mətnləri daxildir. Əsasən qadınlara aid olan adların axtarışı.
 
   Yeni araşdırmanın müəllifləri belə qənaətdədir ki, süni intellekt nəinki təbii dilin strukturunu mənimsəyir, hətta tarix boyu insan dilinə oturuşmuş semantika xüsusiyyətlərini də qavrayır. Prosesdə alimlər bir-biri ilə assosiativ əlaqələri olan sözlərin statistikasını təşkil edən GloVe alqoritmindən yararlanıblar: mətnlərdə bir-birindən az məsafədə aralı iki söz nə qədər tez qarşılaşırsa, bir-biri ilə bir o qədər tez assosiasiya olunurlar. Belə ki, adıgedən alqoritm 840 milyard sözdən ibarət internet mətnlərin korpusunu təhlil edib. "Qızılgül" və "qızçiçəyi" kimi gül adlarının "nəvaziş" və "sevgi" kimi müsbət anlayışlarla əlaqəli olduğu məlum olub. Həmçinin həşərat adları "çirkin" və "eybəcərlik" kimi mənfi çalarlıq daşıyan sözlərlə assosiasiya olunub. Daha sonra isə alimlər xoşagəlməz nəticə ilə qarşılaşıblar. Avropalı və afrikalı mənşəyə sahib amerikalılara aid adların bazasına girişi təmin olunan süni intellekt avropalıları daha çox "ailə", "dost", "xoşbəxtlik" kimi sözlərlə müqayisə edib, afroamerikalıları isə "kasıblıq", "həbsxana", "qatil" sözləri ilə əlaqələndirib.
 
   Bununla yanaşı süni intellekt kişi adlarının daha çox "mütəxəssislik", "qazanc" kimi karyera anlayışları ilə, qadın adlarının isə "analıq", "toy" sözləri ilə assosiativlik təşkil etdiyini bəlli edib. Ənənəvi qadın adlarının peşələrlə əlaqəsi - ən nadirindən ən geniş yayılmışına qədər. Tədqiqatçılar qeyd edir ki, süni intellekt sistemləri təkcə stereotipləri müəyyən etməklə kifayətlənmir, həm də bunlarla əlaqəli ifadələri öz hazırladığı materiallarda istifadə edir. Məsələn, Google Translate türk dilindəki bərabər cinsli "O" əvəzliyini peşə nöqteyi-nəzərdən tərcümə edir: "he is a doctor" - "o bir doktor" (o, həkimdir) deməkdir, "she is a doctor" - yenə "o bir doktor" mənasını verir. "O bir hemşire" isə "she is a nurse" (o, tibb bacısıdır) kimi tərcümə olunur. Xatırladaq ki, eyni problemli vəziyyətə azərbaycan dili tərcüməsində də rast gəlinir.
Milli.Az

Azernews Newspaper

XƏBƏR LENTİ

Copyright © 2024 Milli.Az

Saytdakı materialların istifadəsi zamanı istinad edilməsi vacibdir. Məlumat
internet səhifələrində istifadə edildikdə hiperlink vasitəsi ilə istinad mütləqdir.