Ərəbistanda xarici investisiya yatırımının sirri

Ərəbistanda yatırılan xarici investisiyalar üzrə aparılan araşdırmalar verilən bu hesabatı bir daha təsdiqliyir ki, Məhəmməd ibn Salmanın atdığı addımlar nəinki Ərəbistanın iqtisadiyyatında yeni investisiyalar cəlb etməyə səbəb olmadı,hətta demək olar ki,yatırılan əvvəlki investisiyalarda Ərəbistanı tərk etməyə başladı. Ərəbistan regionda Rantier (icarə əsasında qazanc əldə edən dövlət) dövlətlərdən biri hesab olunur.Ölkənin gəlirlərinin 90 faizi neft emalı və satışından əldə edir.Son illərdə Səudiyyə rəhbərliyinin bu asıllığı azaltmaq mədsədiylə Xarici investisiyaların cəlb etmək istiqamətində iqtisadi siyasət yürütməyə başlamışdı.
Milli.Az iuvmpress.com-a istinadən bildirir ki, son illərdə neft in qiymətinin düşməsi və bunun nəticəsində meydana gələn problemlər, xüsusəndə ötən ildə ölkə büdcəsində yaranan 82 milyard dollarlıq kəsir səbəb oldu ki, Riad rəhbərliyi Xarici investisiaların cəlb edilməsi istiqamətində daha ciddi addımlar atsın. Səudilər bəzi sahələrdə (2015-ci ildə Əbdul Məlikin öldüü zamanadək ) bu zəminədə müvüffəq olmağı bacardılar və Ərəbistan iqtisadiyyatında müsbət təsirləri müşahidə olundu.Ancaq çox keçmədi ki, Məlik Salmanın qütrəti ələ almasıyla Ərəbistanda xarici investisiyalar yatırımı tənəzzülə uğramağa başladı.

Ərəbistanda xarici investisiya investisiya yatırımının indiki durumu

Ərəbistanda xarici investisiya investisiya yatırımının indiki durumuna baxdıqda görürük ki, Məlik Salmanın və daha dəqiq desək Məhəmməd ibn Salmanın rəhbərliyi dövründə xarici yatırımların həcmində ciddi tənəzzül müşahidə olunur. 2015-ci il yanvar ayında xarici yatırımların dəyəri bir milyard 853 milyon dollar idisə, 2015-ci ilin sonuna dək bu rəqəm 2 milyard dolara qədər yüksəldi.Bu rəqəm sonrakı illərdə dəyişmədi. 2016-cı il yanvar ayında bu rəqəm 2 milyard 899 milyon dollar təşkil edirdi.2016-cı ilin sonlarında bu rəqəm bir milyard 711 milyon dollara çatmışdı.

Əlbətdə 2017-ci ilin əvvəllərdində bu rəqəm 2 milyard 7 milyon dollar təşkil edirdi.Ancaq Məhəmməd ibn Salmanın atdığı addımlar bu rəqəmlərin tənəzzülə uğramasına gətirib çıxardı. O həddə ki,2017-ci ilin axırlarında bu rəqəm bir milyard 662 milyon dollara çatmışdı.Bu isə Ərəbistanda yatırılan investisiyaların tənəzzülə uğradığının göstəricisidir.

Xarici investisiya yatırımının azalmasının dəlilləri

Ərəbistanda yatırılan xarici investisiyalar üzrə aparılan araşdırmalar verilən bu hesabatı bir daha təsdiqliyir ki Məhəmməd ibn Salmanın atdığı addımlar nəinki Ərəbistanın iqtisadiyyatında yeni investisiyalar cəlb etməyə səbəb olmadı,hətta demək olar ki,yatırılan əvvəlki investisiyalarda Ərəbistanı tərk etməyə başladı. Buna səbəb kimi Məhəmməd ibn Salmanın gözoxşayan 2030 sənədini göstərmək olar. İbn Salman İqtisadi fəsadla mübarizədə və həmçinin iqtisadi şəffaflıq yaratmaq üçün Ərəbistanın bir çox investisiya yatırımçılarını həbs etdi.

Vəlid İbn Təllal, Mutəb ibn Abdullah kimi Ərəbistanın mühüm iqtisadi və siyasi şəxsiyyətləri də həbs olunanlar arasında idi. Sonda bu şəhzadələr külli miqdarda bac ödəməyərək azad oldular və Ərəbistanın baş prokurorluğu elan etdi ki, bu yolla ölkə büdcəsinə 106 milyard dollar daxil olub. Hətta Ruyterz elan etdi ki, "Tiwiter" sosial şəbəkəsinin ikinci səhmdarı olan Vəlid İbn Təllal 6 milyard ödəməklə azad ola bilib. Bu məsələ Ərəbistanda iqtisadi əmniyyətsizliyə səbəb olubdur. Xarici investisiya yatıranlar bir halda orta şərqdə kapital yatırarlar ki,sərmayələrinin və əldə etdikləri qazancın onlara qaytarılacağına yəqin etsinlər. Ancaq bu şəraitdə Məhəmməd ibn Salmanın atdığı addımlar Ərəbistanda iqtisadi əmniyyətsizliyin yaranmasına səbəb olmaqla yanaşı, onun bu addımı Ərəbistana hər növ kapitalın yatırımına mane olmasına gətirib çıxara bilər.

"Texas A&M" universitetinin beynəlxalq əlaqələr departamentinin sədri Regio Goss bu barədə bildirib ki, həbs dalğası Ərəbistanda investisiya yatırımına ciddi zərbə vurur. Bundan əlavə səudiyyə ekspertlər hesab edirlər ki,dövlər ARAMCO (Ərəbistan milli neft şirkəti) səhmlərini təqdim etməkdə məqsədi səltənət ailəsinə ödənilən külli miqdarda pulları ört-basdır etmək üçündür.Bu səbəbdən dolayı ekspertlər padşahın və vəliəhdin beynəlxalq invesrisiya yatırımçılarını bu şirkətin səhmlərini satın almağa razı sala biləcəklərinə inanmırlar.Artıq siyasi təmizləmə baş verib və yatırımçılar olduğundan daha artıq ehtiyatlı olmağa çalışacaqlar.

Ancaq Ərəbistanın nəzərincə son həbslər fəsaadla mübarizə aparmaq üçün atılması lazım olan bir addım idi. Xarici yatırımçılar isə bu həbslərin sürətlə baş verməsindən nigarandılar. Xarici kütləvi informasiya vasitələri isə xüsusən Vəlid ibn Təllalın həbsinə daha çox diqqət yetirirlər. Xarici kiv-lərin nəzərincə Vəlid ibn Təlların həbsi xarici yatırımçıları daha çox nigaran edib və onlar Ərəbistanda investisiya yatırmaq fikrində tərəddüd edirlər. Bu məsələ ərəbistanın xarici ölkələrdə etdiyi yatırımlarına və "ARAMCO" neft şirkətinin səhmlərinə bir çox mənfi təsirlər qoya bilər.

Milli.Az